Chocolade

Omschrijving

Chocolade wordt gemaakt door cacaopoeder te mengen met cacaoboter en suiker. Aan dit mengsel kunnen nog andere ingrediënten worden toegevoegd, zoals melkpoeder, noten, vruchten of smaakstoffen.

Het maken van cacaopoeder en cacaoboter 

Cacaopoeder wordt gemaakt uit de zaden van de cacaoboom. Bonen worden gefermenteerd en daarna in de zon gedroogd en in de fabriek gebrand en gemalen. Zo ontstaat een dikvloeibare cacaomassa. De cacaoboter wordt uit de cacaomassa geperst en de overgebleven droge koek wordt gemalen tot cacaopoeder.

Het maken van chocola

Na het mengen van cacaopoeder, cacaoboter en suiker wordt de chocolademassa nog enkele uren tot soms zelfs enkele dagen op 80 °C gekneed in een verwarmde trommel. Daarna wordt het in vormen gegoten.

Soorten chocola

Er zijn verschillende varianten van chocolade, zoals:

Gezondheidseffecten

Aan chocolade worden zowel positieve als negatieve gezondheidseffecten toegeschreven. Niet altijd kloppen de beweringen. Hieronder staat van verschillende effecten wat klopt en wat niet. 

Kan chocola hart- en vaatziekten helpen voorkomen?

Er is onvoldoende bewijs om te kunnen concluderen dat chocolade hart- en vaatziekten kan helpen voorkomen.

In cacao en dus in chocolade zitten flavanolen. Flavanolen zijn antioxidanten. Antioxidanten kunnen helpen tegen beschadiging aan cellen en weefsels en daarmee mogelijk op de lange termijn ziekten als kanker en hart- en vaatziekten voorkomen. Het gehalte flavanolen in chocolade is afhankelijk van allerlei factoren. Voorbeelden van deze factoren zijn het soort cacaoboom, de regio waar de cacaoboom groeit, de weersomstandigheden tijdens de groei, het moment van oogsten en de opslagtijd na het oogsten. Tijdens het branden van de cacaobonen en het bereiden van chocolade gaat een deel van de flavanolen verloren. ‘Rauw cacaopoeder’ en ‘rauwe chocolade’ heeft daarom een hoger gehalte aan flavanolen. 

Onderzoek heeft aangetoond dat het dagelijks innemen van meer dan 200 milligram flavanolen uit cacao een positief effect heeft op de elasticiteit van de bloedvaten. Dit komt neer op 10 gram pure chocolade met een hoog flavanolengehalte of 2,5 gram cacao poeder met een hoog flavanolengehalte. Deze hoeveelheid flavanolen zit niet in een blokje (pure) chocolade uit de supermarkt. Wel is er speciale chocolade verkrijgbaar die een hoog gehalte aan flavanolen bevat. 

Naast onderzoek naar flavanolen uit cacao, zijn er ook onderzoeken waarin de gezondheid van mensen die chocolade eten vergeleken is met de gezondheid van mensen die geen of minder chocolade eten. Het lijkt erop dat het eten van chocolade samenhangt met een lager risico op hart- en vaatziekten. Het gaat hier om kleine hoeveelheden chocolade. Maar deze onderzoeken zijn niet altijd van goede kwaliteit. En deze studies laten niet zien of iemand daadwerkelijk gezonder wordt door meer chocolade te gaan eten. Chocolade bevat ook veel verzadigd vet (ongeveer 20 gram op de 100 gram). Verzadigd vet verhoogt het LDL-cholesterol in het bloed. LDL-cholesterol is niet goed voor de bloedvaten. Op deze manier vergroot een teveel aan verzadigd vet het risico op hart- en vaatziekten

Heeft chocola effect op alertheid en stemming?

De stoffen theobromine en cafeïne in cacao zorgen voor een verhoogde alertheid na het eten van chocolade, hoewel het effect minder sterk is dan van koffie.

Er zitten stoffen in cacao die de stemming kunnen verbeteren, namelijk tryptofaan, beta-fenylethylamine en endo-cannabinoïden (cannabisachtige stoffen). Maar deze stoffen zijn in chocolade in veel te lage hoeveelheid aanwezig om een meetbaar effect op de stemming te hebben.

Is chocola verslavend?

Doordat de stoffen die de alertheid en stemming kunnen verbeteren slechts in zulke kleine hoeveelheden voorkomen, is chocolade niet verslavend. Wel zijn er door de specifieke combinatie van smaak en mondbeleving van chocolade veel liefhebbers van chocolade.

Kan chocola migraine veroorzaken? 

Chocolade wordt vaak genoemd als oorzaak van migraine. Dat zou te wijten zijn aan bepaalde stoffen (biogene aminen) in de chocolade die een overgevoeligheidsreactie kunnen veroorzaken. Maar die stoffen zitten maar in hele kleine hoeveelheden in chocola. In wetenschappelijk onderzoek waarin mensen met migraine chocolade te eten krijgen, kan geen verband worden aangetoond tussen migraine-aanvallen en het eten van chocolade.

Verergert chocola acne (puistjes)?

Veel mensen met acne (puistjes) zijn van mening dat chocolade acne erger maakt. In wetenschappelijke studies wordt echter onvoldoende bewijs gevonden voor een relatie tussen chocolade en acne.

Maakt chocola je dik? 

Uiteindelijk is er niet één voedingsmiddel dat zorgt voor overgewicht, maar gaat het om je totale voedingspatroon. Eet je meer calorieën dan dat je verbruikt, dan kom je aan. Wel is het zo dat chocolade veel calorieën bevat. Een reep chocolade van 75 gram bevat 400 tot 450 calorieën (kcal), dat is evenveel als 3 belegde boterhammen. Eet chocolade daarom niet te vaak en niet te veel. Neem bijvoorbeeld een blokje als dagkeuze en eet niet een hele reep in één keer op. 

Voedingsadvies

Het wordt afgeraden om meer chocolade te gaan eten met het idee hart- en vaatziekten te voorkomen. Hiervoor is onvoldoende wetenschappelijk bewijs. Daarnaast bevat chocolade veel verzadigd vet, wat het risico op hart- en vaatziekten juist verhoogd. Verder zitten er erg veel calorieën in chocolade. Eet dit daarom niet te vaak en niet te veel. Mensen met acne of migraine hoeven chocolade niet te mijden.

Duurzaamheidsaspecten

Cacao groeit in tropische gebieden, voornamelijk in West Afrikaanse landen Ghana en Ivoorkust. Bijna alle cacao komt van kleinschalige boeren, waarvan er 5 tot 6 miljoen zijn. 

Milieu en natuur

Van de tropische gewassen heeft cacao de minste milieudruk, omdat de plant het beste groeit in de schaduw van tropisch bos en weinig mest en bestrijdingsmiddelen nodig zijn. In feite werken de meeste boeren biologisch. Wel zorgt de groeiende vraag op bepaalde plekken voor ontbossing, erosie en verlies aan biodiversiteit.

De verwerking van cacaobonen tot cacaoboter, cacaopoeder en chocolade is een energie-intensief proces. 

Eerlijke handel

Een groot probleem is de wisselende en lage prijs die de boeren voor cacao krijgen. Ze verdienen vaak niet meer dan $2 per dag. Er is gebrek aan onderwijs, gezondheidszorg, elektriciteit en schoon water. De armoede werkt kinderarbeid in de hand. De boeren zijn afhankelijk van een paar grote spelers in de markt die de cacao inkopen en verwerken. 

Keurmerken

Er is chocolade te koop met een Fairtrade keurmerk. Fairtrade is een initiatief om iets aan deze situatie te doen, door via een vaste handelsrelatie de boeren een minimumprijs te bieden. Verder krijgen de boeren bovenop de marktprijs een extra premie en krijgen ze training en advies. 

Daarnaast is er chocolade verkrijgbaar met het Rainforest Alliance (inclusief UTZ) keurmerk, dat vooral terug te vinden is op producten als chocolademelk en hagelslag. Het Rainforest Alliance keurmerk garandeert geen minimumprijs, maar werkt wel aan de verbetering van arbeidsomstandigheden en omgeving. 

De cacaobranche heeft afgesproken dat in 2025 alle cacao in Nederland duurzaam moet zijn.