Gezondheidsclaims stellen dat een voedingsmiddel voordelig is voor je gezondheid. Een voorbeeld is ‘cholesterolverlagend’, zoals je soms op margarine ziet staan. Gezondheidsclaims moeten goed onderbouwd zijn. Ze mogen alleen gebruikt worden als deze op de Europese lijst van goedgekeurde claims staan.
Gezonde mensen die gevarieerd en gezond eten hebben voedingsmiddelen met een gezondheidsclaim niet nodig. Producten met een gezondheidsclaim zijn hooguit een aanvulling.
Omschrijving
Op voedingsmiddelen kunnen gezondheidsclaims staan. Een gezondheidsclaim beweert iets over de gezondheidsvoordelen van een product. Voorbeelden zijn ‘calcium is goed voor de kalkhuishouding’ en ‘vitamine C ondersteunt de afweer van je lichaam’.
Op veel gezonde producten, zoals groente en fruit, staat geen claim. Deze producten horen wel bij een gezond voedingspatroon. Voor gezonde mensen die gevarieerd en gezond eten volgens de Schijf van Vijf, hebben voedingsmiddelen met een gezondheidsclaim dan ook niet of nauwelijks voordelen.
Voedingsmiddelen met een gezondheidsclaim kunnen een aanvulling zijn op een gezond voedingspatroon. Je kunt hierbij denken aan producten met de claim ‘cholesterolverlagend’ voor mensen met een hoog cholesterol niveau.
Wetgeving
Het gebruik van gezondheidsclaims is in Europese wetgeving geregeld. Gezondheidsclaims kunnen voorkomen op allerlei producten. Op functionele voedingsmiddelen staat soms een gezondheidsclaim als het product gezonder is gemaakt door er iets uit te halen of juist toe te voegen.
Fabrikanten mogen een claim alleen gebruiken als deze op de Europese lijst van goedgekeurde claims voorkomt. Alle gezondheidsclaims zijn beoordeeld door de Europese Voedselveiligheid Autoriteit (EFSA). Gezondheidsclaims zijn verboden voor dranken met meer dan 1,2% alcohol.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op de gevoerde claims in Nederland.
Onderbouwing van gezondheidsclaims
De EFSA kijkt kritisch naar de onderbouwing van de claims. Een groot aantal gezondheidsclaims is daarom verworpen. Soms gebeurde dat vanwege een onduidelijke samenstelling van het product. In andere gevallen waren de claims niet goed meetbaar, zoals: ‘geeft energie’ of ‘goed voor de gezondheid’.
Het effect moet bewezen zijn. Bijvoorbeeld het effect van probiotica, toegevoegd aan yoghurt en yoghurtdrankjes, op je weerstand is niet aangetoond. Een claim die dat beweerd is niet toegestaan.
Soorten gezondheidsclaims
Gezondheidsclaims worden in de wetgeving onderverdeeld in 3 soorten:
- Generieke claims. Dit zijn algemene claims zoals ‘calcium is goed voor de kalkhuishouding’, ‘vitamine C ondersteunt de afweer van je lichaam’ en ‘voedingsvezel uit tarwezemelen bevordert je darmwerking’. Alleen generieke claims die op de goedgekeurde lijst staan mogen gebruikt worden.
- Ziekterisicobeperkende claims. Deze claims zeggen iets over het verlagen van een risicofactor van een ziekte. Het zegt dus niets over het verlagen van de kans op de ziekte zelf. Het is bijvoorbeeld mogelijk om te beweren dat plantesterolen en plantestanolen in margarine je cholesterolgehalte verlagen.
- Kinderclaims. Dit zijn claims die gericht zijn op de ontwikkeling en gezondheid van kinderen zoals ‘Calcium is nodig voor een normale groei en ontwikkeling van het beendergestel van kinderen’.
Verplichte aanvullende informatie bij gezondheidsclaims
Bij een gezondheidsclaim moet altijd de volgende informatie staan:
- Een bewering waarin het belang van een gevarieerde, evenwichtige voeding en een gezonde levensstijl naar voren komt.
- Hoeveel je van het product moet eten of drinken om het gewenste effect te bereiken.
- Wanneer dit van toepassing is, een vermelding voor mensen die het gebruik van het voedingsmiddelen moeten vermijden.
- Een waarschuwing voor producten die bij overmatig gebruik een gezondheidsrisico kunnen geven.
Medische claims
Producten met een medische claim, zoals het voorkomen, behandelen of genezen van een ziekte, vallen onder de Wet op de Geneesmiddelen. Medische claims zijn niet toegestaan op voedingsmiddelen.
Misleiding
Een product met een gezondheidsclaim hoeft niet te betekenen dat het ook een gezond product is. Bijvoorbeeld een koekje met extra calcium kan nog steeds veel calorieën, suiker of vet bevatten.