De Voedselzandloper is een methode die is bedacht door dr. Kris Verburgh. Verburgh claimt dat mensen met de Voedselzandloper langer en gezonder leven en als bijverschijnsel gaan afvallen. In de bovenste driehoek van de zandloper staan voedingsmiddelen die zouden moeten worden vermeden. In de onderste driehoek staan de voedingsmiddelen die als alternatief gekozen kunnen worden.
Het is onpraktisch dat de zandloper bij de meeste voedingsmiddelen geen concrete aanbevelingen geeft over hoeveel iemand precies van iets zou moeten eten. Ook zijn diverse als zodanig gepresenteerde feiten onwetenschappelijk.
De adviezen van de Voedselzandloper zouden kunnen leiden tot een onevenwichtig voedingspatroon met een tekort aan belangrijke vitamines en andere voedingsstoffen.
Omschrijving
De Voedselzandloper is niet bedoeld als afvaldieet. De ontwikkelaar Dr. Kris Verburgh stelt de zandloper voor als alternatief voor de Schijf van Vijf.
Verburgh claimt dat mensen met zijn methode langer en gezonder leven en als bijverschijnsel gaan afvallen. In de bovenste driehoek van de zandloper staan voedingsmiddelen die zouden moeten worden vermeden. In de onderste driehoek staan de voedingsmiddelen die als alternatief kunnen worden gekozen voor de voedingsmiddelen uit de bovenste helft.
De onderste driehoek van de Voedselzandloper is van onder naar boven opgebouwd uit de volgende 6 treden.
Trede 1: water, rode wijn, verse fruitsappen, groene en witte thee, gemberthee en plantaardige melk
De Voedselzandloper raadt aan om veel van deze dranken te drinken. Van frisdranken, melk, (drink)yoghurt en voorverpakte sappen wordt aangeraden om juist minder te drinken.
Trede 2: groente, fruit, havermoutpap, peulvruchten en paddenstoelen
De voedingsmiddelen van deze trede dienen als vervanging van brood, aardappelen, pasta en rijst. Zo raadt de Voedselzandloper aan om 300 gram groente te eten. Een ander advies is om producten met een glycemische index (GI) lager dan 50 te eten. De glycemische index (GI) is een maat voor de snelheid waarmee het bloedsuikergehalte stijgt na het eten van koolhydraten. Overigens zijn de adviezen om bijvoorbeeld brood te mijden en om producten met een GI lager dan 50 te eten, strijdig met elkaar.
Trede 3: vette vis, gevogelte, eieren, kaas, soja en quorn
Deze voedingsmiddelen zouden fastfood, rood vlees en gefrituurd voedsel moeten vervangen. De hoeveelheden van de aanbevolen voedingsmiddelen in de menu’s zijn bijzonder hoog.
Trede 4: zwarte chocolade, noten, sojapap en sojayoghurt
De Voedselzandloper beveelt deze voedingsmiddelen aan als alternatief voor zoetigheden als koek, snoep, gebak en ijs. Wat betreft zwarte chocolade: er zijn aanwijzingen zijn dat bepaalde stoffen in cacao een gunstig effect hebben op de bloedvaten. Maar in chocolade zit ook veel verzadigd vet. Dit ‘verkeerde’ vet vergroot de kans op hart- en vaatziekten juist. Chocola bevat bovendien veel calorieën. Dat geldt voor alle varianten: ook de pure (zwarte).
Trede 5: suikervervangers, gezonde oliën en gezonde smaakversterkers
Bijvoorbeeld margarine, boter, vetrijke sauzen, zout en suiker moeten volgens de Voedselzandloper worden vermeden, en vervangen door voedingsmiddelen uit deze trede. Voor de geclaimde positieve eigenschappen van een aantal van deze voedingsmiddelen (zoals de suikervervanger stevia) is geen wetenschappelijk bewijs.
Trede 6: voedingssupplementen
Uit vrees voor een tekort aan voedingsstoffen raadt de methode aan om een multivitamine te gebruiken. De wetenschappelijke consensus is echter dat bij een volwaardig voedingspatroon multivitaminen niet nodig zijn.
Onpraktisch
De Voedselzandloper geeft bij de meeste voedingsmiddelen geen concrete aanbevelingen over hoeveel iemand hiervan zou moeten eten. Er wordt alleen aangegeven dat iemand meer of minder van een bepaald product zou moeten eten. Wie elke dag bijvoorbeeld al 300 gram vis eet, zou volgens de zandloper dus nog meer vis moeten eten.
Onwetenschappelijk
De Voedselzandloper lijkt op het eerste gezicht bol te staan van feiten die wetenschappelijk onderbouwd zijn. Maar wie goed kijkt, ziet dat de cijfers niet goed gebruikt worden, dat foute interpretaties worden gedaan en dat bronvermeldingen ontbreken. Voorbeelden van dergelijke onwetenschappelijke uitspraken zijn dat de avondmaaltijd zou kunnen worden overgeslagen, dat witte thee rimpels helpt te voorkomen en dat menselijke lichamen niet gemaakt zijn om brood- en graanproducten te eten.
Gezondheidseffecten
Een voedingsvoorlichtingsmodel zou de basis moeten vormen voor een volwaardig voedingspatroon, dat voorziet in de behoefte aan alle voedingsstoffen voor het overgrote deel van een bevolking. Ook moet het model in lijn zijn met de op dat moment heersende consensus in de wetenschap. De Voedselzandloper voldoet aan beide eisen niet.
Onevenwichtig
Bij de voedingsmiddelen in de verschillende lagen van de zandloper wordt er geen rekening mee gehouden of producten wel gelijkwaardig zijn. En of ze wel dezelfde voedingsstoffen leveren. Zo kunnen brood, aardappelen, pasta en rijst volgens de zandloper worden vervangen door fruit en groenten. Maar aangezien deze productgroepen niet dezelfde voedingsstoffen leveren, kunnen ze elkaar niet zomaar vervangen. Gebeurt dit wel, dan krijgt iemand mogelijk te weinig van bepaalde belangrijke vitamines en andere voedingsstoffen binnen. De adviezen in de Voedselzandloper zouden dus tot een onevenwichtige samenstelling van het voedingspatroon kunnen leiden.
Een ander voorbeeld hiervan: de Voedselzandloper richt zich uitsluitend op oliën die rijk zijn aan omega-3 vetzuren, terwijl bijvoorbeeld boter en margarine zouden moeten worden vermeden. Laatstgenoemde producten bevatten echter onmisbare voedingsstoffen, zoals vitamine A, D, E en essentiële vetzuren.