De meeste keurmerken op levensmiddelen,
zoals Beter Leven of Fairtrade, zijn een particulier initiatief en niet bij wet
geregeld.
Er zijn keurmerken die wel in Europese wetgeving vastgelegd. Dit zijn onder andere:
- Het Europese keurmerk biologisch, bijvoorbeeld op melk en groente.
- Keurmerken voor scharreleieren (inclusief de ei-codes)
- Beschermde benamingen over de oorsprong van een product, zoals Parmaham.
De regels voor deze keurmerken zijn in alle Europese landen hetzelfde.
![]()
Bron: Milieu Centraal
Er zijn keurmerken die niet wettelijk zijn vastgelegd en niet door de overheid worden gecontroleerd. Deze keurmerken zijn toegestaan zolang ze niet misleiden.
Resultaat keurmerk telt
Een keurmerk dat niet vastgelegd is in de wet, hoeft niet per se een onbetrouwbaar
keurmerk te zijn. Of het nu particulier of wettelijk is, voor
keurmerken is het belangrijk dat:
- de regels duidelijk zijn
- de regels onafhankelijk van commerciële partijen zijn opgesteld
- er geregeld onafhankelijke controle plaatsvindt op naleving van de regels
- dat de keurmerkorganisatie goed functioneert.
Keurmerken die betrouwbaar zijn
Om de betrouwbaarheid van een
keurmerk verder te vergroten staan diverse keurmerkorganisaties ook nog onder
toezicht van Raad voor Accreditatie. Deze let er bijvoorbeeld op dat de
controleurs goed opgeleid zijn en dat er voldoende controles plaatsvinden.
De Raad voor de Accreditatie laat alleen keurmerken toe die betrouwbaar zijn. Als een keurmerk aangesloten is bij de raad, dan is dat een aanwijzing dat het keurmerk te vertrouwen is. Voorbeelden zijn EKO voor biologische producten en On the way to PlanetProof.
Tot slot zijn er keurmerken die in het leven zijn geroepen door bedrijven zelf. Hoe betrouwbaar die zijn, is de vraag.
Duurzaamheidskeurmerken
Inmiddels zijn er bijna 90
duurzaamheidskeurmerken, merkjes en logo’s voor voeding in omloop. Om de keuze
wat makkelijker te maken heeft Milieu Centraal met medewerking van het
Voedingscentrum en andere experts de keurmerken beoordeeld.
Bij de beoordeling
is vooral gekeken naar de duurzaamheidswinst (hoe hoog zijn de duurzaamheidseisen),
transparantie en betrouwbaarheid. Transparantie betekent dat informatie over
het keurmerk makkelijk te vinden is en een goed beeld geeft waar het keurmerk
over gaat en wat de eisen zijn. Er is ook onderscheid gemaakt tussen
onafhankelijke keurmerken en de eigen logo’s van fabrikanten.
Uit de beoordeling zijn 12 Topkeurmerken naar voren gekomen die het hoogst scoren op de gebieden
controle, transparantie en milieu, dierenwelzijn of mens en werk.