Afslankpillen

Wat zijn afslankpillen?

Het innemen van afslankpillen, -poeders of -dranken zou een middel zijn om gewicht te verliezen. Deze zogenoemde vermageringspreparaten zijn te koop bij de drogist, apotheek, supermarkt en op internet. Ze worden vóór, na of in plaats van de maaltijd gebruikt. Overigens zijn afslankpillen, -poeders en -dranken iets anders dan maaltijdvervangers, zoals bijvoorbeeld shakes en repen. Maaltijdvervangers vallen onder dieetvoeding.

Welke soorten afslankmiddelen zijn er?

Er zijn tal van stoffen die als pil, poeder of drank worden aangeboden als afslankmiddel. Afslankmiddelen zouden het energieverbruik verhogen, lichaamsvet verbranden (bijvoorbeeld de zogenaamde ‘fatburners’), het hongergevoel verminderen of ervoor zorgen dat bepaalde voedingsstoffen niet meer door je lichaam worden opgenomen. 

Enkele voorbeelden zijn:  

• preparaten met carnitine of  chroom. Deze zouden de vetverbranding stimuleren en het verlies van vetmassa bevorderen.
• kruidenmengsels en kruidenthee, die laxerend en vochtafdrijvend zouden werken. 
• preparaten met algen, lecithine, zeewier of gisten. Deze zouden de schildklierwerking stimuleren, vet oplossen, laxerend of eiwitsplitsend werken. 
• stoffen die invloed zouden hebben op bepaalde hormonale systemen, zoals lysine, en argininerijke producten die de afgifte van het groeihormoon zouden bevorderen. 
• stoffen zoals efedrine, synefrine en cafeïne, die de stofwisseling zouden stimuleren. 
• stoffen die de vetverbranding zouden stimuleren, zoals appelazijn of Pu-Erh thee. 
• supplementen met chitosan, dat de opname van vet in de darm zou remmen. 
• supplementen met CLA, ofwel geconjugeerd linolzuur, dat de vetverbranding zou stimuleren. 
• zwelmiddelen en vezelpreparaten, zoals guar en cellulose. Deze zwellen op in de maag, waardoor een hongergevoel achterwege zou blijven en afvallen dus minder moeite zou kosten. 

Werken afslankpillen wel of niet?

Het is niet overtuigend aangetoond dat afslankpillen of andere vermageringspreparaten werken. Wetenschappelijk onderzoek naar de werkzame ingrediënten in deze pillen en preparaten varieert in opzet en kwaliteit. In sommige gevallen is het werkzame ingrediënt alleen onderzocht bij dieren of in het laboratorium.

Als een werkzaam ingrediënt wel experimenteel bij mensen is onderzocht, is dit vaak in kleine groepen gedaan, gedurende korte tijd of in slecht uitgevoerd en opgeschreven onderzoek. Bij slechts een paar werkzame ingrediënten is er wel experimenteel onderzoek van redelijke kwaliteit gedaan. Deze onderzoeken laten echter geen tot minimale effecten op lichaamsgewicht zien. 

Daarnaast bevatten afslankpillen en vermageringspreparaten vaak vele soorten ingrediënten. We weten niet wat deze combinatie van ingrediënten doet. Deze combinaties zijn veelal niet onderzocht. 

Zijn afslankpillen schadelijk voor de gezondheid?

Afslankpillen kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid. Zo kan het gebruik van afslankpillen bijwerkingen geven. Denk hierbij aan bijvoorbeeld hoofdpijn en misselijkheid, maar ook aan een verhoogde bloeddruk of hartslag.

Er ontstaat extra gevaar wanneer afslankmiddelen niet worden gebruikt volgens het voorschrift. Denk hierbij aan het slikken van meer pillen dan op de verpakking aangegeven staat. Pas bijvoorbeeld op bij overmatig gebruik van laxerende middelen. Doordat de opname van essentiële voedingsstoffen verstoord kan worden, kan er een tekort aan vitamines en mineralen ontstaan.

Ook kan de werkzame stof in afslankmiddelen reageren met andere medicatie die geslikt wordt. Zo kan medicatie in combinatie met afslankmiddelen bijvoorbeeld minder goed opgenomen worden door het lichaam, of juist versneld. Overleg bij medicijngebruik daarom altijd eerst met een arts of apotheker voordat je een afslankmiddel gaat gebruiken. 

Tot slot bevatten afslankpillen vaak meerdere ingrediënten. Deze ingrediënten zijn niet altijd even grondig getest in combinatie met elkaar. Hierdoor is niet altijd goed in te schatten wat eventuele risico’s voor de gezondheid zijn.

Neem altijd contact op met de huisarts wanneer er klachten ontstaan bij gebruik van afslankmiddelen. Geef aan dat er afslankmiddelen zijn gebruikt en welke soort afslankpillen geslikt zijn. Klachten kunnen ook gemeld worden bij het bijwerkingencentrum Lareb.

Welke stoffen in afslankmiddelen zijn verboden? 

Wanneer een afslankmiddel een farmacologisch actieve stof bevat kan het zijn dat dit middel onder de geneesmiddelenwet valt. Dit middel mag dan niet zomaar verkocht worden. Het kan echter ook zijn dat een afslankmiddel als voedingssupplement, kruidenpreparaat of medisch hulpmiddel wordt gezien. Hierdoor worden niet alle afslankpillen en vermageringspreparaten zo goed gecontroleerd als medicijnen. Daarbij vermelden fabrikanten niet altijd duidelijk op het etiket welke stoffen in het afslankmiddel zitten.

Preparaten met de stoffen yohimbe en  efedra zijn inmiddels verboden, omdat ze gevaarlijk zijn. Ook de aan efedra verwante stof synefrine wordt steeds vaker gevonden in supplementen die gebruikt worden om af te vallen. Schadelijke gezondheidseffecten van voedingssupplementen met te hoge gehaltes synefrine, zijn niet uit te sluiten. We raden daarom aan om deze supplementen niet te gebruiken. Er is op dit moment nog geen wetgeving voor de maximale hoeveelheid synefrine in supplementen. 

Ook sibutramine is een stof die regelmatig aangetroffen wordt in afslankproducten. Sibutramine werd eerder gebruikt bij de behandeling van obesitas, maar is tegenwoordig verboden vanwege de ernstige bijwerkingen. Wanneer er afslankproducten gebruikt worden met sibutramine kunnen er hartklachten, angst, hoge bloeddruk en duizeligheid optreden. Uit onderzoek blijkt dat fabrikanten het niet op de verpakking of gebruiksaanwijzing vermelden wanneer er sibutramine in een afslankproduct zit.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit waarschuwt ook voor de stof 2,4-dinitrophenol (DNP) in illegale afslankmiddelen en ‘fatburners’. Wanneer je 1-3 gram DNP per dosering inneemt kan je hieraan overlijden. Maar ook bij een lagere dosering ontstaan er bijwerkingen als huiduitslag, staar en effecten op hart en bloedvaten en het zenuwstelsel. Producten die DNP bevatten worden niet via reguliere (online) winkels verkocht, maar waarschijnlijk via het illegale circuit.

Afslankpillen kopen op internet?

Pas op: online worden veel vervalste medicijnen aangeboden. Het gebruik ervan kan ernstige gevolgen hebben. Op www.aanbiedersmedicijnen.nl kan gecontroleerd worden of de online aanbieder betrouwbaar is. Daarnaast kan altijd met de huisarts of apotheker overlegd worden of een afslankpil of vermageringspreparaat veilig is om te gebruiken