BSE staat voor Bovine Spongiforme Encefalopathie. Dit is een hersenafwijking bij koeien, die de meeste mensen kennen onder de naam gekkekoeienziekte. Mensen die met vlees eten van koeien met BSE kunnen een variant van de ziekte van Creutzfeldt-Jakob oplopen. Deze variant heeft de naam ‘Variant-Creutzfeldt-Jakob’.
BSE en de Variant-Creutzfeldt-Jakob komen wereldwijd bijna niet meer voor door alle strenge veiligheidseisen bij het houden en slachten van runderen. Alle producten van rundvlees die in de winkel liggen zijn vrij van BSE besmet vlees.
Omschrijving
BSE
BSE is de afkorting van Bovine Spongiforme Encefalopathie. Letterlijk betekent dit: sponsvormige hersenafwijking bij koeien. BSE tast de eiwitten in hersenen en het zenuwweefsel van koeien aan, waardoor er gaatjes in komen. De hersenen gaan dan lijken op een spons. De ziekte wordt veroorzaakt door besmettelijke eiwitten, die prionen heten.
BSE heeft 4 tot 5 jaar nodig om tot uiting te komen. Daarna ontstaan gedragsafwijkingen die vermoedelijk veroorzaakt worden door de hersenafwijking. Door dit afwijkende gedrag wordt BSE ook de gekkekoeienziekte genoemd.
Ziektebeeld bij koeien met BSE
Zieke koeien:
- zonderen zich af
- gedragen zich zenuwachtig
- staan niet meer normaal op hun poten
De gezondheid van koeien met BSE gaat binnen enkele weken achteruit en enkele weken later overlijden ze.
Voor zover bekend openbaart de ziekte zich nooit bij koeien onder de 30 maanden. In de praktijk komt daardoor de ziekte alleen voor bij melkkoeien, want vleeskoeien worden al op een leeftijd van circa 12 maanden geslacht. Ook melkkoeien worden geslacht en opgegeten. Omdat die zoveel ouder zijn dan vleeskoeien is het risico dat zij BSE hebben groter.
Gezondheidseffecten
Variant-Creutzfeldt-Jakob bij mensen
Creutzfeldt-Jakob is een zeldzame hersenziekte bij mensen die lijkt op BSE (gekkekoeienziekte). De oorzaak van Creutzfeldt-Jakob is niet bekend. De ziekte veroorzaakt gaten in de hersenen en is na enige maanden dodelijk.
Een afwijkende vorm van Creutzfeldt-Jakob heet Variant-Creutzfeldt-Jakob. Deze ziekte kan ontstaan na het eten van met BSE besmet rundvlees. De ziekte doet zich voor bij mensen tussen de 20 en 35 jaar en openbaart zich ongeveer 10 tot 14 jaar na het eten van besmet rundvlees.
Ziektebeeld bij mensen met Variant-Creutzfeldt-Jakob
Net als bij BSE vallen er bij Variant-Creutzfeldt-Jakob gaten in het hersenweefsel, dat daardoor sponsachtig wordt. Uiteindelijk treedt een snelle vorm van dementie op met de volgende verschijnselen:
- geheugenstoornissen
- zich terugtrekken uit het sociale leven
- schokkende bewegingen
- slechte motoriek: spreken en lopen lukken niet meer
- steeds meer lichaamsfuncties vallen uit
Het is niet bekend hoe de ziekte kan worden gestopt. Na enkele maanden tot maximaal 2 jaar leiden Creutzfeldt-Jakob en variant-Creutzfeldt-Jakob tot de dood.
Veiligheid
Tussen 1994 en 2010 hebben wereldwijd ongeveer 200 mensen Variant-Creutzfeldt-Jakob opgelopen. Sinds 2010 komt BSE en Variant-Creutzfeldt-Jakob vrijwel niet meer voor door alle strenge veiligheidseisen. Alle producten van rundvlees die in de winkel liggen zijn vrij van BSE. Dit geldt dus voor worst, tartaar, biefstuk, runderlappen, mergpijpjes en schenkel, ossenstaart, vleeswaren en melk. Ook producten uit slachtafval of botten, gelatine, bouillon en cosmetica zijn vrij van BSE.
Veiligheidsmaatregelen
De volgende maatregelen worden genomen om te voorkomen dat met BSE besmette producten in de winkel terecht komen:
- In de Europese Unie en Zwitserland mag geen diermeel in voer voor koeien worden gebruikt, omdat er BSE in kan voorkomen.
- Alle onderdelen van het rund die BSE kunnen overbrengen, worden bij de slacht verwijderd en vernietigd. Dat zijn bijvoorbeeld de hersenen, de amandelen, de ogen en het ruggenmerg. Bij nood geslachte dieren, bijvoorbeeld in het geval van een gebroken been, en kadavers ouder dan 48 maanden worden alle kadavers getest op BSE.
- Alle koeien waarvan een vermoeden bestaat dat ze met BSE besmet zijn, worden gedood en daarna verbrand in een afvalverbrandingsoven. Het vlees komt niet in de winkel terecht.
- Vlees dat wordt ingevoerd uit landen buiten de Europese Unie moet aan dezelfde strenge eisen ten aanzien van BSE voldoen als vlees uit landen binnen de Europese Unie.