Hoge bloeddruk (hypertensie) verhoogt de kans op hart- en vaatziekten. Bij een hoge bloeddruk worden vaak medicijnen voorgeschreven. Daarnaast kan aanpassen van het eetpatroon en de leefstijl bijdragen aan het omlaag brengen van de bloeddruk.
Om je bloeddruk te verlagen helpt het onder andere om af te vallen in geval van overgewicht, gezond en gevarieerd te eten volgens de Schijf van Vijf, alcohol te laten staan, matig te zijn met zout en zoute producten, niet te roken en stress zoveel mogelijk te vermijden.
Omschrijving
Het hart pompt bloed in de bloedvaten door zich bij elke hartslag samen te trekken en dan weer te ontspannen. Dit geeft een bepaalde druk in de bloedvaten: de bloeddruk. De bloeddruk bestaat uit de bovendruk en de onderdruk.
- Bovendruk (systolische bloeddruk) geeft de druk aan wanneer het hart zich samentrekt en bloed in de slagaders perst. De bloeddruk is dan het hoogst.
- Onderdruk (diastolische bloeddruk) geeft de druk aan wanneer het hart zich ontspant en dus geen bloed in de slagaders perst. De bloeddruk is dan het laagst.
Bloeddrukwaarden bij hoge bloeddruk (hypertensie)
De bloeddruk verandert voortdurend, afhankelijk van bijvoorbeeld emoties en activiteiten. Ook varieert de bloeddruk over de dag. Om te kunnen beoordelen of de bloeddruk te hoog is, zal de arts daarom meerdere metingen verrichten binnen een bepaalde periode. De bloeddruk wordt gemeten met een bloeddrukmeter en uitgedrukt in mmHg: millimeters kwik.
- Een normale bloeddruk bij volwassenen schommelt rond een bovendruk van 120 mmHg en een onderdruk van 80 mmHg.
- Een hoge bloeddruk (hypertensie) is een bovendruk hoger dan 140 mmHg en/of een onderdruk hoger dan 90 mmHg.
Hoeveel mensen hebben verhoogde bloeddruk?
Gemiddeld heeft 31% van de Nederlanders van 30 tot en met 70 jaar een verhoogde bloeddruk. Voor mannen ligt dit percentage hoger (37%) dan voor vrouwen (26%). Naarmate de leeftijd vordert, neemt het aantal mensen met hoge bloeddruk toe.
Ontstaan hoge bloeddruk
De oorzaak van een hoge bloeddruk is in de meeste gevallen niet aan te wijzen. De bloeddruk kan verhoogd zijn omdat het lichaam te veel zout en water vasthoudt. Daardoor neemt de hoeveelheid bloed die in omloop is toe. Zo neemt ook de druk op de vaatwanden toe. Maar het is ook mogelijk dat de vaatwand niet elastisch genoeg is. Het is nog niet helemaal duidelijk welke mechanismen ten grondslag liggen aan een verhoogde bloeddruk.
Gezondheidseffecten
Bij een hoge bloeddruk staan de vaten voortdurend onder te hoge druk. Er kan zo schade ontstaan aan de vaatwanden. Daarbij moet je hart moet harder werken. Een hoge bloeddruk verhoogt het risico op hart- en vaatziekten.
Symptomen hoge bloeddruk (hypertensie)
Meestal merk je niet dat je een hoge bloeddruk (hypertensie) hebt. Als je lange tijd een veel te hoge bloeddruk hebt waarvoor je niet wordt behandeld kunnen wel klachten optreden:
- Hoofdpijn
- Vermoeidheid
- Misselijkheid en braken
- Kortademigheid
- Rusteloosheid
- Wazig zien
Risicofactoren
De kans op een hoge bloeddruk hangt af van verschillende factoren. De kans om hoge bloeddruk te ontwikkelen neemt toe:
- Als je rookt.
- Bij overgewicht.
- Als je weinig beweegt.
- Door stress.
- Als mensen in je familie een hoge bloeddruk hebben.
- Als je tijdens je zwangerschap een hoge bloeddruk had.
- Als je op jongere leeftijd al een hogere bloeddruk had.
- Door een ongezond voedingspatroon.
Invloed van voeding
Door gezond te eten kunnen mensen het risico op hoge bloeddruk verminderen. De effecten van voedingsmiddelen op bloeddruk zijn in 2015 door de Gezondheidsraad geëvalueerd. Van onderstaande voedingsmiddelen is met grote bewijskracht aangetoond dat er een effect is op de bloeddruk. Lees meer over bewijskracht.
Verlaagt de bloeddruk:
- Groente en fruit
- Vezels (zit onder andere in groente, fruit, volkorenproducten, peulvruchten en noten)
- Zwarte en groene thee
- Gezond voedingspatroon volgens de Richtlijnen goede voeding
- Kalium, alleen bij mensen met een hoge bloeddruk (Kalium zit in veel verschillende voedingsmiddelen zoals melk- en melkproducten, groente en fruit, aardappelen en volkoren producten)
Verhoogt de bloeddruk:
- Alcoholhoudende dranken
- Zout
Drop en zoethoutthee kunnen de bloeddruk verhogen door de stof glycyrrhizine. Hier is beperkt informatie over beschikbaar en is niet onderzocht door de Gezondheidsraad.
Voedingsadvies
Advies om een hoge bloeddruk te voorkomen
Een gezond voedingspatroon, een gezond gewicht en een gezonde leefstijl met voldoende beweging, niet te veel stress en niet roken, verminderen het risico op hoge bloeddruk.
Advies bij hoge bloeddruk
Wil jij een lagere bloeddruk? Door je leefstijl aan te passen is er al veel winst te halen. Niet roken, zoveel mogelijk ontspannen en regelmatig bewegen helpt al veel, maar ook gezonde voeding draagt een steentje bij een goede bloeddruk.
Het kan zijn dat je medicijnen krijgt voor je hoge bloeddruk. Ook dan is gezond eten en een gezonde leefstijl onderdeel van je behandelplan. De arts is leidend in de behandeling.
;
De Schijf van Vijf als basis
Als je eet volgens de Schijf van Vijf zorg je goed voor jezelf, ook als je een hoge bloeddruk hebt. In de Schijf van Vijf staan voedingsmiddelen die goed zijn voor hart en bloedvaten, zoals groente, fruit, volkorenproducten, peulvruchten, noten en vis. In de Schijf van Vijf staan verder producten met veel vezels, niet te veel verzadigd vet en niet te veel zout.
Handige pagina's om te bekijken:
Gezond gewicht
Als je te zwaar bent, dan helpt afvallen om je bloeddruk te verlagen. Vooral als je een grote buikomvang hebt. Met onze BMI-meter bereken je of je een gezond gewicht hebt. Of bekijk gelijk onze pagina’s over afvallen. Als je overgewicht hebt, dan kan 5 tot 15% afvallen al een verbetering opleveren in je bloeddruk.
Speciale aandachtspunten bij hoge bloeddruk
1. Minder zout eten
Minder zout eten verlaagt je bloeddruk. Je let op zout door bijvoorbeeld kant-en-klaarmaaltijden, eten uit pakjes en zakje en zoute snacks zoveel mogelijk te laten staan. In verse, onbewerkte producten zit geen zout. En het zout dat je zelf over het eten strooit kun je vervangen door (verse) kruiden. Bekijk al onze tips om minder zout te eten.
2. Niet te veel drop en zoethoutthee
In drop en zoethoutthee zit de bloeddruk verhogende stof glycyrrhizine. Een paar dropjes of een kop zoethoutthee kan geen kwaad.
3. Geen alcohol
Alcohol verhoogt de bloeddruk vanaf 2 glazen per dag. Het advies is om geen alcohol te drinken, of als je toch wilt drinken niet meer dan 1 glas op een dag te drinken.
4. Genoeg bewegen
Elke week minimaal 2,5 uur bewegen verlaagt je bloeddruk en vermindert het risico op hart- en vaatziekten, terwijl veel stil zitten het risico juist verhoogt. Stevig wandelen, fietsen, stofzuigen, tuinieren: het telt allemaal mee.
5. Niet roken
Niet roken en stoppen met roken vermindert het risico op hart- en vaatziekten.
Vergoedingen
Heb je een hoge bloeddruk? Dan krijg je vanuit je zorgverzekering een diëtist vergoed. Heb je daarnaast ook overgewicht? Dan kom je ook in aanmerking voor een gecombineerde leefstijlinterventie. Lees hoe het precies zit met vergoedingen voor voedings- en leefstijladvies.