In eieren van kippen van particulieren (zoals hobby-kippen) kan te veel PFAS zitten. Dat blijkt uit onderzoek van Bureau Risicobeoordeling & onderzoek (BuRO) van de NVWA. Daarbij hebben ze eieren van hobby-kippen op verschillende plekken in heel Nederland onderzocht. Als je deze eieren vaak en voor een langere tijd eet, kan dit schadelijk zijn voor je gezondheid. PFAS kan schadelijke effecten hebben op het immuunsysteem.
De verschillen in de gevonden PFAS-waarden in de eieren van particulieren zijn groot. Op sommige locaties waren er lage gehalten en op andere locaties juist hoge gehalten gevonden.
Kan ik eieren van eigen kippen eten?
Je kunt helaas niet zien of een ei een te hoog gehalte aan PFAS bevat. Ook weten we niet wat de bron van de aangetroffen PFAS is. Onder andere daarom is het moeilijk om een algemeen advies te geven. We snappen dat het de vraag kan oproepen of je de eieren van je hobby-kippen nu wel of niet kunt eten.
Wil je geen risico lopen, dan is de meest veilige keuze om te kiezen voor eieren uit de supermarkt, van speciaalzaken of van de markt. Hierin zijn geen hoge waarden gevonden. Als je er wel voor kiest eieren van eigen kippen te eten, wissel deze dan af met eieren uit de supermarkt.
Update 30 mei: Voor de regio Zuid-Holland Zuid en de gemeente Altena geldt het advies om geen eieren van eigen kippen te eten vanwege PFAS.
Wat zijn PFAS?
PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) is een verzamelnaam voor een groep chemische stoffen. Ze worden verwerkt in bijvoorbeeld blusschuim, pannen met een antiaanbaklaag of regenkleding. PFAS breken niet of nauwelijks af in het milieu. Door milieuvervuiling kunnen ze in voedsel en drinkwater terechtkomen. Zo kunnen mensen ze binnenkrijgen en kunnen de stoffen zich langzaam ophopen in het lichaam.
Hoe slecht zijn PFAS voor je gezondheid?
Als je gedurende meerdere jaren te veel PFAS binnenkrijgt, kunnen de stoffen de werking van het immuunsysteem negatief beïnvloeden. Je wordt dan niet gelijk ziek. Maar als het immuunsysteem minder goed werkt, kun je wel sneller of vaker ziek worden of werken vaccinaties minder goed.
Ook kunnen PFAS een effect hebben op de leverfunctie, het cholesterolgehalte, op de voorplanting en het geboortegewicht van het kind. Dit zijn effecten die optreden bij hogere concentraties dan het effect op het immuunsysteem.
Het eten van een keer een ei met een te hoog PFAS-gehalte zal niet gelijk leiden tot gezondheidsproblemen. Voor langere tijd zijn effecten niet uit te sluiten. Maar of je daadwerkelijk ziek wordt, hangt af van meerdere factoren, zoals leefstijl.
Krijgen we nu meer PFAS binnen dan vroeger?
Om deze vraag te beantwoorden kun je kijken naar de hoeveelheid PFAS in het lichaam van mensen. Bijvoorbeeld in het bloed of urine. Er zijn studies uit het buitenland waarbij ze in de loop van tientallen jaren een afname zien van bepaalde soorten PFAS in het bloed. Of dit in Nederland ook zo is, is onbekend.
Ook zijn in de afgelopen jaren op basis van wetenschappelijk onderzoek nieuwe lagere normen vastgesteld voor de maximale inname per dag en vervolgens voor de maximum gehalten die in vlees, vis en eieren mogen zitten. Vandaar dat we nu eerder tegen de grenzen aanlopen dan vroeger.
Hoe komt PFAS in eieren van particulieren?
PFAS zijn stoffen die in de chemische industrie gemaakt worden en komen van nature niet voor. Ze kunnen wel in het milieu terechtkomen. Omdat deze stoffen niet of nauwelijks afbreken, blijven ze ook lang in het milieu hangen.
Kippen scharrelen graag en pikken regelmatig in de grond op zoek naar voedsel, zoals wormen. Hierbij krijgen kippen grond binnen en ook de wormen die ze eten krijgen grond binnen. Onderzoek naar de mogelijk bronnen van PFAS in eieren liet zien dat regenwormen hoge concentraties
PFAS bevatten. Via de grond en de wormen kan PFAS dus mogelijk in eieren terechtkomen. Ook het kippenvoer kan vervuild zijn, of het water wat de kippen drinken. Er is meer onderzoek nodig naar de precieze bron.
Om het risico op dioxine zo laag mogelijk te houden, zijn er al adviezen rondom dioxine voor particuliere kippenhouders.
Kun je zien of je eieren te veel PFAS bevatten?
Je kunt helaas niet zien of een ei een te hoog gehalte aan PFAS bevat. Er zijn laboratoria die onderzoek doen naar eieren en PFAS. Het kan wel lastig zijn om te beoordelen wat de uitslag precies betekent.
Hoe zit het met eieren uit de supermarkt of van de markt?
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op
eieren die commercieel verkrijgbaar zijn. Hierin zijn geen hoge waarden
gevonden.
Hoe zit het met zwangeren en kinderen?
Voor zwangeren en kinderen geldt hetzelfde als voor de algemene bevolking. Wil je liever geen risico lopen, dan is de meest veilige keuze om te kiezen voor eieren uit de supermarkt, van speciaalzaken of van de markt. Hierin zijn geen hoge waarden gevonden.
Wat doe je met de eieren als je besluit ze niet op te eten?
Als je de eieren niet eet, dan verspil je voedsel. Hier hebben we helaas ook geen oplossing voor. In dit geval zit er een spanningsveld tussen verspilling en voedselveiligheid.
Wat kun je verder doen om minder PFAS binnen te krijgen?
Het is niet te voorkomen dat je PFAS binnenkrijgt. Dat komt omdat ze in kleine hoeveelheden in veel verschillende voedingsmiddelen kunnen zitten. PFAS verdwijnen ook niet bij verhitting. Onderzoek van het RIVM laat zien dat we via voedsel en drinkwater te veel PFAS binnenkrijgen. Je kunt de inname wel wat beperken:
Eet gevarieerd
Gevarieerd eten is altijd het beste advies om minder van een bepaalde stof binnen te krijgen. Dit advies geldt ook voor andere stoffen die je liever niet binnenkrijgt. In ons eten en drinken zitten vele stoffen. Stoffen die we nodig hebben, zoals vitamines, mineralen, koolhydraten en vezels. Maar voedsel kan ook verontreinigd zijn met andere stoffen, zoals zware metalen of PFAS.
Het is niet te voorkomen dat we ook deze ongewenste stoffen binnenkrijgen, omdat ze nu eenmaal in ons milieu voorkomen. Of er ook sprake is van een effect op de gezondheid, hangt af van de hoeveelheid die mensen binnenkrijgen.
Eet zoveel mogelijk volgens de Schijf van Vijf
Want gezond eten gaat over zoveel meer dan opletten voor verontreinigingen. Ook eieren staan in de Schijf van Vijf. Ze bevatten veel goede voedingsstoffen zoals vitamines, mineralen en eiwitten. Het eten van 2-3 eieren per week als je vlees eet en 3-4 eieren als je geen vlees eet, past in een gevarieerde voeding.
Wat gebeurt er verder?
Eén van de vragen waar het onderzoek van BuRO geen antwoord op kon geven, is hoe het kan dat eieren van particulieren op de ene plaats in Nederland wel hoge gehalten PFAS laat zien en ergens anders niet. Ook is het onbekend wat de bron van de PFAS is. Er zal vervolgonderzoek komen om hier meer duidelijkheid over te krijgen.
Heb je vragen over PFAS en je gezondheid?
Wil je meer weten over PFAS en je gezondheid? Neem contact op met de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) in je regio. Vul op de website van de GGD je woonplaats of postcode in om de GGD in je regio te vinden. Ook op de website van het RIVM kun je meer informatie vinden over PFAS.