Vandaag verscheen een rapport van het RIVM over PFAS. Daaruit blijkt dat mensen meer PFAS via voedsel en drinkwater kunnen binnenkrijgen dan de gezondheidskundige grenswaarde. Door het eten van vis krijgen we veel PFAS binnen. Omdat vis eten goed voor je hart en bloedvaten is, blijft het advies om 1 keer per week vis te eten. Als je varieert in de soorten vis die je eet, kun je de inname van PFAS beperken.
Expert voedselveiligheid van het Voedingscentrum Wieke van der Vossen heeft het rapport zorgvuldig gelezen. Zij adviseert om niet te stoppen met vis eten. “Vis heeft naast negatieve effecten door PFAS ook bewezen voordelen voor je gezondheid. 1 keer per week vis eten is goed voor je hart en bloedvaten. Met wat we nu weten zijn de gezondheidsvoordelen groter dan de nadelen.”
Wat zijn PFAS?
PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) is een verzamelnaam voor een groep chemische stoffen. Ze worden verwerkt in bijvoorbeeld blusschuim, pannen met een antiaanbaklaag of regenkleding. PFAS breken niet of nauwelijks af in het milieu. Door milieuvervuiling kunnen ze in voedsel en drinkwater terechtkomen.
Hoe slecht zijn PFAS voor je gezondheid?
Als je gedurende meerdere jaren te veel PFAS binnenkrijgt, kunnen de stoffen de werking van het immuunsysteem negatief beïnvloeden. Je wordt dan niet gelijk ziek. Maar als het immuunsysteem minder goed werkt, kun je wel sneller of vaker ziek worden.
In 2020 heeft de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) door nieuwe kennis de gezondheidskundige grens van PFAS verlaagd. Dit betekent dat er negatieve effecten bij lagere hoeveelheden te verwachten zijn.
De hoeveelheid PFAS lager dan eerder berekend
De berekening van het RIVM is een update van eerdere schattingen met nieuwe gegevens. Hieruit blijkt dat de hoeveelheid PFAS die mensen binnen kunnen krijgen lager was dan eerder berekend. Dus het lijkt erop dat we minder binnenkrijgen. Maar het is nog altijd meer dan de gezondheidskundige grens uit 2020.
Hoe zit het met vis?
Uit het onderzoek van het RIVM blijkt dat we door het eten van vis veel PFAS binnenkrijgen. Er zijn monsters genomen van kabeljauw, tonijn, zalm (vers, blik en gerookt), tilapia, pangasius en vissticks. In vette én magere vis kan veel PFAS zitten, blijkt daaruit. Verder lijkt het erop dat in kweekvis minder PFAS zitten dan in wildgevangen vis. Maar de steekproef was te klein om daar zekerheid over te geven. Er is dus meer onderzoek nodig. Ook onder meer vissoorten.
![Het advies is om 1 keer per week vis te eten]()
Wat kun je doen om minder PFAS binnen te krijgen?
PFAS helemaal vermijden, dat kan eigenlijk niet. Je kunt het wel wat beperken. Expert Wieke van der Vossen geeft de volgende tips:
- Meer dan 1 keer per week vis eten is in elk geval niet nodig voor je gezondheid. En ook voor het milieu is het goed om niet meer vis te eten.
- Kies niet elke week dezelfde vis. Maar ga bijvoorbeeld de ene week voor zalm, de volgende voor haring en dan weer eens voor makreel. Ook met andere voedingsmiddelen is variëren goed.
- Eet niet te vaak zelfgevangen vis uit zoetwater. Bijvoorbeeld paling, baars en forel.
Waarom niet gewoon vis laten staan?
Er zijn sterke aanwijzingen dat het eten van vis samenhangt met een lager risico op beroerte en (sterfte aan) bepaalde hartziekten. Daarom is het advies 1 keer per week vis te eten (100 gram). Bij voorkeur vette vis. Het is niet precies duidelijk waarom vis zo gezond is. Misschien komt dit door de omega 3-vetzuren in vis, maar het kan ook komen door andere stoffen in vis.
De omega 3-vetzuren kun je wel binnenkrijgen door visolie- of algenoliecapsules te slikken. Maar we weten ook niet hoeveel PFAS daarin zitten.
1 keer per week vis eten blijft belangrijk voor je gezondheid, zelfs al krijg je er PFAS mee binnen. Van der Vossen: “Op basis van wat we nu weten zijn de voordelen van vis eten groter dan de nadelen. Natuurlijk is dit een lastige afweging. We hopen dat er snel meer onderzoek komt zodat we meer duidelijkheid kunnen geven. Bijvoorbeeld over de soorten vis die je dan het beste kan kiezen.”
Wat als ik een visliefhebber ben?
Hoe meer vis je eet, hoe meer PFAS je binnenkrijgt. Van der Vossen kan het niet mooier maken dan het is. “Als je veel vis eet, dan loop je ook een groter risico op negatieve gezondheidseffecten. Niet iedereen wordt er ziek van. Of je daadwerkelijk ziek wordt, hangt ook af van veel andere factoren, zoals leefstijl.”
Hoe zit het met zwangeren?
Bij de zwangerschap kan PFAS mogelijk een effect hebben op het geboortegewicht van baby's. “Ik snap als zwangeren zich nu zorgen maken. Maar vis eten is juist voor zwangeren écht belangrijk. De vetzuren in vis zijn belangrijk voor de ontwikkeling van de hersenen en het zicht bij ongeboren baby's. Daarom is het advies voor zwangeren om 2 keer per week vis te eten. Wel zijn er specifieke soorten die we afraden. Daarbij houden we ook rekening met de mogelijke aanwezigheid van PFAS. Ik raad zeker aan om je aan dit visadvies te houden als je zwanger bent.”
En kleine kinderen?
Baby's en kleine kinderen krijgen in verhouding meer binnen omdat ze nou eenmaal kleiner zijn. “Maar ook voor kinderen is het belangrijk om goede vetten binnen te krijgen, en deze zitten in vis. Vandaar dat ook voor kinderen het advies is om 1 keer per week vis te eten. Tot en met 8 jaar geef je zo’n 50 gram in plaats van de 100 gram die we aanraden aan volwassenen.”
Wat is het advies als ik een hart- en vaatziekte heb?
Voor mensen met hart- en vaatziekten is het advies om iets meer vis te eten, namelijk 1 tot 2 keer per week in plaats van 1 keer. Ook dan wegen de voordelen op tegen de nadelen.
Meer lezen?