Sommige mensen willen brood vermijden omdat ze denken dat het ongezond is of dat het een dikmaker is. Ook binnen een koolhydraatarm dieet wordt brood vaak vermeden. Maar volkoren- en bruinbrood leveren belangrijke voedingsstoffen en dragen bij aan een lager risico op bepaalde chronische ziekten. Brood vervangen is ingewikkeld en kan leiden tot tekorten aan voedingsstoffen zoals jodium en vezels.
![Brood vervangen kan, maar is wel ingewikkeld.]()
Waarom is brood belangrijk voor je gezondheid?
Volkoren- en bruinbrood bevatten veel voedingsstoffen. Vooral volkorenbrood bevat veel vezels, jodium, ijzer en B-vitamines. Genoeg vezels eten helpt voor een goede darmwerking. Ook verlaagt het eten van volkorenproducten het risico op bepaalde chronische aandoeningen. Zo verminder je met bijvoorbeeld 3 sneden volkorenbrood per dag je risico op hart- en vaatzieken, diabetes type 2 en darmkanker. Volkoren- en bruinbrood passen dus in een gezond voedingspatroon.
Haal je brood weg, dan kun je deze gezondheidsvoordelen ook halen uit andere volkoren graanproducten. Maar dan moet je dus ook op een andere manier aan de voedingsstoffen komen waar brood een belangrijke bron voor is. Je zou bijvoorbeeld ook voldoende jodium uit vis kunnen halen, maar dan moet je wel veel vis eten, en dat is niet duurzaam.
Kun je genoeg jodium binnenkrijgen als je geen brood eet?
Als je brood weglaat, krijg je ook veel minder binnen van een belangrijke voedingsstof: jodium. Nederlandse voeding bevat namelijk van nature weinig jodium, en jodium komt ook relatief weinig voor in onze grond of drinkwater. Maar omdat je lichaam het wel hard nodig heeft, wordt het sinds 1942 toegevoegd aan sommige vormen van zout. Vooral aan bakkerszout, waarmee de meeste bakkers hun brood bakken en ook een beetje aan sommige speciale keukenzouten die je in de supermarkt kunt kopen.
Doordat jodium in brood zit, komt de ziekte struma (of krop) in Nederland niet of nauwelijks meer voor. Door brood te eten, krijg je een aanzienlijk deel van de hoeveelheid jodium binnen die je nodig hebt. Veel biologisch brood en een deel van het thuisgebakken brood bevat geen bakkerszout, en dus geen extra jodium. Als mensen geen brood eten, of biologisch brood of thuisgebakken brood zonder bakkerszout eten, kan dat leiden tot een jodiumtekort. Hierdoor kan krop weer de kop opsteken. Krop zorgt ervoor dat je schildklier trager gaat werken en opzwelt. Bij kinderen kan een jodiumtekort leiden tot een groeiachterstand, verminderd leervermogen en dwerggroei.
We hebben berekend wat er gebeurt als je brood weglaat uit je voedingspatroon. Dan blijkt dat het heel lastig is om voldoende voedingsstoffen, zoals jodium, binnen te krijgen. Voor vrouwen komt er geen passende oplossing uit die berekeningen. Als je als vrouw geen brood meer eet, zou je bijvoorbeeld dagelijks 220 gram peulvruchten en 70 gram noten moeten eten, en dan nog krijg je niet voldoende jodium binnen. Voor mannen leveren de berekeningen wel een ‘passende’ oplossing op: dagelijks 900 gram groenten, 1000 gram fruit, 500 gram aardappelen en veel water.
Kun je genoeg vezels binnenkrijgen als je geen brood eet?
Kijk je naar de Schijf van Vijf, dan zie je in het vak met brood nog andere belangrijke vezelleveranciers. Maar hierin zitten minder vezels per gram, dus je moet er vaak veel meer van eten. Ter vergelijking: in 6 sneetjes volkorenbrood zit ongeveer 14 gram vezel. Eet je geen brood, dan krijg je evenveel vezels binnen met:
- 590 gram gekookte groenten
- óf 880 gram gekookte aardappelen
- óf 670 gram gekookte zilvervliesrijst
- óf bijna 5 borden (zelfgemaakte) havermoutpap
- óf zo’n 150 gram gekookte peulvruchten
En dat is alleen voldoende om de vezels uit je boterhammen te vervangen. Om voldoende andere voedingstoffen binnen te krijgen, zijn de andere voedingsmiddelen uit de Schijf van Vijf ook nog steeds nodig.
Wat is jullie advies als je coeliakie of glutensensitiviteit hebt?
Voor mensen met de aandoening coeliakie geldt dat ze veel brood- en graanproducten niet kunnen eten. Het gaat hier naar schatting om 1 procent van alle Nederlanders. Zij moeten gluten mijden. Voor deze mensen zijn er speciale voedingsadviezen.
Kun je of wil je geen brood eten?
Ervaar je klachten als je brood eet? Ga naar een arts. Deze kan onderzoeken of de klachten komen door een aandoening. Kun je geen brood eten, of wil je het niet? Ons advies is om altijd naar een diëtist te gaan voor begeleiding. Om zelf meer inzicht te krijgen in wat je eet, kun je ook onze Eetmeter invullen.