Jodium is een spoorelement dat belangrijk is voor de productie van schildklierhormonen. Deze hormonen zijn nodig voor een goede groei, de ontwikkeling van het zenuwstelsel en de stofwisseling.
Van nature zit jodium in zeevis, eieren, zuivelproducten en zeewier. Toegevoegd jodium zit in sommige vleeswaren, gejodeerd keukenzout en bakkerszout.
Als je (bijna) geen brood eet of brood eet zonder gejodeerd zout heb je kans op een jodiumtekort. Bij een jodiumtekort gaat de schildklier trager werken en opzwellen (krop). Bij kinderen leidt een tekort aan jodium tot een groeiachterstand en een verminderd leervermogen.
Wat is jodium?
Jodium is een spoorelement. Een spoorelement
is een mineraal waarvan het lichaam maar erg weinig nodig heeft.
Waar zit jodium in?
Jodium zit in brood dat
gebakken is met bakkerszout, zeevis, eieren, zuivelproducten, zeewier en
sommige vleeswaren.
| Product |
Hoeveelheid jodium (microgram)
|
| 1 portie kabeljauw (bereid in magnetron, 120 gram) |
292 |
| 1 glas halfvolle melk (150 ml) |
22 |
| 1 snee volkorenbrood (35 gram) |
20 |
| 1 gekookt ei (50 gram) |
18 |
| 1 voorgesneden plak belegen 30+ kaas (30 gram) |
7 |
| 1 plakje achterham (15 gram) |
0,4 |
Toegevoegd jodium
In Nederland zit er van nature niet veel jodium in de
voeding. Daarom wordt jodium toegevoegd aan:
- Bakkerszout voor het bakken van brood en
broodvervangers (bevat 65 milligram jodium per kilo zout). Bakkers zijn niet
verplicht om bakkerszout te gebruiken.
- Gejodeerd keuken- en tafelzout (bevat 21 milligram
jodium per kilo zout).
- Gejodeerd dieetzout met een laag natriumgehalte (bevat
21 milligram jodium per kilo zout).
- Nitrietpekelzout voor vleeswaren.
Vleeswarenproducenten zijn niet verplicht om gejodeerd nitrietpekelzout te
gebruiken.
Op het etiket van brood staat of bakkerszout
gebruikt is. Je kunt dit ook navragen bij de bakker. Bakkerszout is te koop voor mensen
die zelf brood bakken. Ook op het etiket van zout staat of jodium is toegevoegd. In zeezout zit nauwelijks jodium.
Advies bij zelfgebakken
brood, biologisch brood of weinig brood
Mensen die zelf brood bakken raden we aan om bakkerszout te
gebruiken. Anders loop je kans om te weinig jodium binnen te krijgen.
Biologisch brood wordt
vooral door ambachtelijke bakkers vaak gebakken zonder bakkerszout en bevat dan
bijna geen jodium. Kijk op het etiket of vraag je bakker of het brood met
bakkerszout is gemaakt.
Eet je weinig brood? Of biologisch of zelfgebakken brood
zonder bakkerszout? Let er dan op dat je jodium binnenkrijgt uit andere
bronnen, bijvoorbeeld door zeevis, zuivel of eieren te nemen.
Waarvoor heb je jodium nodig?
Jodium is belangrijk voor de productie van de schildklierhormonen. Deze hormonen zijn nodig voor een goede groei, de ontwikkeling van het zenuwstelsel en de stofwisseling.
Hoeveel jodium heb je per dag nodig?
In
onderstaande tabel zie je de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) jodium voor
verschillende groepen.
Als je eet volgens de Schijf van Vijf krijg je voldoende jodium binnen. Vul de Schijf van Vijf voor jou in voor een advies op maat.
Wil jij nagaan hoeveel jodium jij binnenkrijgt? Dat kan met ons online eetdagboek Mijn Eetmeter.
Lees meer op: Hoe krijg ik voldoende jodium binnen?
Jodiumtabletten
Jodiumtabletten zijn bedoeld voor mensen die zijn blootgesteld aan radioactief jodium door een kernramp. Meer informatie hierover vind je op de website van de Rijksoverheid.
Wanneer je eet volgens de Schijf van Vijf krijg je voldoende jodium binnen. Het is niet nodig om tabletten met jodium te gebruiken als aanvulling op je normale voeding. Als je (multivitamine)tabletten met jodium gebruikt, let er dan op dat ze niet meer dan 100% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) jodium bevatten.
Jodium in zeewier (kelp)
Ook in zeewier (kelp) zit jodium, maar de hoeveelheden variëren sterk. Het gebruik van kelptabletten (zeewiertabletten) wordt daarom afgeraden. Het jodiumgehalte van kelp is namelijk erg variabel, waardoor de tabletten te veel of te weinig jodium kunnen bevatten.
Wat zijn de gevolgen van een tekort aan jodium?
De meeste Nederlanders krijgen voldoende jodium binnen
via de voeding. In de schildklier zit normaal gesproken een grote voorraad
jodium. Als je te weinig jodium binnenkrijgt, merk je dat dus vaak pas na enkele
jaren. Je loopt kans op een jodiumtekort als je weinig of geen brood eet of
brood zonder gejodeerd zout, zoals veel biologisch brood of een deel van het zelfgebakken brood.
Bij een tekort aan jodium gaat de schildklier trager
werken en opzwellen. Dit heet ook wel struma of krop. Klachten bij traag werkende schildklier
kunnen zijn: gewichtstoename, het veel koud hebben, traagheid en obstipatie. Bij kinderen leidt een jodiumtekort tot een
groeiachterstand en een verminderd leervermogen. Een groot tekort kan bij kinderen leiden tot dwerggroei (cretinisme).
Wat zijn de gevolgen van te veel jodium ?
Een te hoge inname van jodium kan de werking van de
schildklier verstoren. Het kan onder andere leiden tot een schildkliervergroting
of een overstimulering van de schildklier.
Bij de meeste mensen hoeft een
teveel aan jodium niet tot problemen te leiden. Mensen met een jodiumtekort of
een schildklierafwijking zijn extra gevoelig voor een hoge jodiuminname. Een te hoge jodiuminname komt slechts bij hoge uitzondering voor bij mensen die veel zeewier eten.
Klachten die
kunnen ontstaan zijn diarree, gewichtsverlies bij goede eetlust, hartkloppingen
en nervositeit.
Aanvaardbare bovengrens
Voor een veilige inname van jodium heeft de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) een aanvaardbare bovengrens vastgesteld. In onderstaande tabel zie je de
aanvaardbare bovengrens van jodium voor verschillende leeftijden.
| Leeftijd |
Aanvaardbare bovengrens jodium (microgram per dag) |
| 1-3 jaar |
200 |
| 4-6 jaar |
250 |
| 7-10 jaar |
300 |
| 11-14 jaar |
450 |
| 15-17 jaar |
500 |
| 18 jaar en ouder |
600 |