Gluten is een mengsel van eiwitten die normaal gesproken gewoon worden verteerd in je maag-darmstelsel. Ongeveer 1% van alle Nederlanders reageert heftig op de inname van gluten. Dit heet coeliakie. Deze mensen moeten producten met gluten, zoals tarwebrood of speltcrackers, vermijden.
Er zijn mensen bij wie klachten verbeteren als ze een glutenvrij dieet volgen, maar bij wie coeliakie en tarweallergie zijn uitgesloten. Dat heet glutensensitiviteit. Sommige mensen denken dat glutenvrij eten gezonder is. Maar voor mensen zonder deze aandoeningen is het niet verstandig glutenvrij te eten. Je loopt dan kans dat je te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt.
![]()
Wat zijn gluten?
Gluten is een mengsel van eiwitten die van nature voorkomen in bepaalde granen, zoals tarwe (waaronder spelt), rogge en gerst. Deze eiwitten zorgen er bijvoorbeeld voor dat het brooddeeg luchtig wordt. Het lichaam gaat niet anders om met gluten dan met eiwitten afkomstig uit andere voedingsmiddelen, bijvoorbeeld uit vlees of eieren.
Wat is coeliakie?
Coeliakie is een auto-immuunziekte die uitgelokt wordt door de inname van gluten. Het komt alleen voor bij mensen met een erfelijke aanleg. Door het eten van gluten ontstaan voornamelijk ontstekingsreacties in het darmslijmvlies van de dunne darm. Door de reactie van het afweersysteem op de inname van gluten kunnen klachten ontstaan, zoals diarree, buikpijn, vermoeidheid, depressie en gewichtsverlies. Door beschadiging van het dunne darmslijmvlies kunnen bepaalde voedingsstoffen niet meer goed worden opgenomen.
Coeliakie is niet te genezen en je kunt er ook niet "overheen groeien". Er bestaan geen medicijnen voor coeliakie. De behandeling bestaat uit een levenslang glutenvrij dieet, dus een dieet dat geen tarwe of andere glutenbevattende granen bevat.
Hoe weet je dat je coeliakie hebt?
Om te weten of iemand coeliakie heeft, wordt meestal eerst bloedonderzoek uitgevoerd door de huisarts. Wanneer er antistoffen tegen de eigen darmcellen in het bloed zitten wordt diegene verwezen naar een maag-darm-leverspecialist. De specialist stelt de definitieve diagnose door het nemen van een dunne darmbiopt.
Hoe krijg je coeliakie?
Het is niet duidelijk hoe coeliakie ontstaat. Erfelijkheid speelt een rol. De kans op coeliakie is groter als een familielid dit ook heeft. Coeliakie kan voorkomen bij kinderen, maar ook bij volwassenen.
Geen coeliakie, toch glutenvrij eten?
Glutenvrij eten staat in de belangstelling. Sommige mensen denken dat het gezonder is om glutenvrij te eten. Maar volkoren graanproducten zijn een belangrijk onderdeel van een gezond voedingspatroon. Ze verlagen het risico op bepaalde chronische aandoeningen en leveren vezels en voedingsstoffen zoals vitamines en mineralen. Als je deze producten weglaat uit je voeding mis je het gezondheidsvoordeel van deze producten en loop je het risico op tekorten.
Bovendien zijn de speciale glutenvrije producten niet allemaal even gezond. Een groot aantal van deze producten bevat méér suiker, zout en vet dan 'normale' producten en juist mínder vezels, vitamines en mineralen. Ga dus alleen glutenvrij eten als een arts jou dit adviseert en doe dit samen met een diëtist om je voeding volwaardig vorm te geven.