Vruchtensap

Omschrijving

Vruchtensappen of kortweg sap zijn dranken gemaakt van fruit. Sap staat niet in de Schijf van Vijf vanwege negatieve effecten op de gezondheid.  

Dranken met vruchtensap

Vruchtendrank, vruchtennectar en dubbeldrank zijn geen 100% fruitsappen. Zij bevatten naast vruchtensap water, toegevoegde suiker en vaak ook citroenzuur, aroma’s en andere hulpstoffen. Het sapgehalte moet op de verpakking staan. Er bestaat ook limonade met vruchtenextract, daar zit nog minder vruchtensap in. 

Bewaren

Zelfgemaakte vruchtensappen kun je 3 tot 4 dagen in de koelkast bewaren. Kijk voor een bewaaradvies voor sap uit de winkel op het etiket. Flessen sap kun je het beste in het donker bewaren, omdat anders het vitamine C-gehalte sneller terugloopt. Vitamine C wordt onder invloed van licht afgebroken.

Gezondheidseffecten

Vruchtensap heeft niet de positieve effecten op de gezondheid als fruit. In fruit zitten meer vezels dan in vruchtensappen.

Voedingsstoffen in sap

Bij de bereiding van sap gaan voedingsstoffen uit fruit verloren. In sap zitten wel wat vitamines, maar die krijg je al genoeg binnen als je 2 porties fruit eet. In sap zijn bovendien de vezels die in fruit zitten verdwenen.

In vers geperst sap zit meestal meer vitamine C dan in sap uit een pak of fles. Sinaasappelsap met vruchtvlees bevat nog wat meer vitamine C en er zitten ook voedingsvezels in. 

Risico op overgewicht en sap

Vruchtensappen bevatten veel vruchtensuiker (fructose). In sappen zit net zoveel suiker als in frisdrank. In 1 glas appelsap of sinaasappelsap zitten bijvoorbeeld zo’n 7 suikerklontjes, wat neerkomt op ongeveer 110 kilocalorieën. Bij het drinken van vruchtensappen voel je bovendien pas veel later dat je vol zit dan bij het eten van een stuk fruit. Als je sap drinkt krijg je dus ongemerkt calorieën binnen. Zo neemt het risico op overgewicht toe. 

Risico op diabetes type 2 en sap

Het suikergehalte in dranken als vruchtensap en dranken waaraan suiker is toegevoegd zoals frisdrank, is vergelijkbaar. Daarom worden de gezondheidseffecten van deze dranken geschaard onder dezelfde noemer van suikerhoudende dranken. Er is goed onderbouwd bewijs dat het drinken van deze dranken het risico op diabetes type 2 verhoogt. Het gebruik van ongeveer 330 milliliter per dag hangt samen met een ongeveer 20% hoger risico op diabetes type 2. Lees meer over het beoordelen van risico’s. 

Gebit en sap

De zuren in vruchtensappen zorgen ervoor dat het tandglazuur over grote oppervlakken wegslijt. Dat heet tanderosie. De tanden voelen pijnlijk aan en worden zwakker. Als het slijtproces eenmaal is ingezet, is het niet te repareren. Hoe vaker tanden in contact komen met zuur, hoe groter de kans op erosie. Als je een keer vruchtensap drinkt kun je het daarom het beste achter elkaar opgedrinken om het aantal zuuraanvallen op het gebit beperkt te houden. 

Het gebit kan ook last hebben van gaatjes (tandcariës). Deze ontstaan doordat bacteriën de suikers in eten en drinken omzetten in zuren die gaatjes veroorzaken. Ook suikers die van nature in ons eten voorkomen, kunnen door bacteriën in zuur worden omgezet. Hoe vaker je eet, hoe groter het risico op gaatjes. En de kans op gaatjes neemt nog toe als de suiker lang in de mond blijft.

Brandend maagzuur en sap

Vruchtensappen kunnen de maag prikkelen bij mensen die daar gevoelig voor zijn. Zij kunnen last krijgen van brandend maagzuur.

Voedingsadvies

Vanwege de kans op overgewicht en diabetes type 2 geldt het advies zo min mogelijk suikerhoudende dranken te drinken. Daaronder valt dus ook sap.

Sap staat niet in de Schijf van Vijf. Je kunt in plaats van sap water, thee en koffie zonder suiker drinken. Lees meer over dranken die wel in de Schijf van Vijf staan en over hoe je om kunt gaan met sap en andere producten die niet in de Schijf van Vijf staan. 

Etiket

In de Warenwet is vastgelegd wanneer iets een vruchtensap of een vruchtendrank mag heten.

• Vruchtensap. Dit bestaat altijd voor 100% uit fruit. Suikers en zoetstoffen mogen niet worden toegevoegd en bevat alleen suikers die van nature aanwezig zijn in fruit. Vruchtensap kan ook uit verschillende vruchten bestaan. Bij een gemengd vruchtensap moet de naam wel de inhoud juist weergeven. Bijvoorbeeld een mix van 90% appel en 10% aardbei moet ‘appel- en aardbeiensap’ genoemd worden, en geen ‘aardbeiensap’. Als er meer dan 3 soorten fruit in het sap aanwezig zijn, dan mag het product multivruchtensap heten, of vruchtensap van verscheidene vruchten.
• Vruchtendrank (vruchtennectar). Wordt gemaakt uit (geconcentreerd) vruchtensap of vruchtenmoes en water. Het minimale vruchtgehalte is in de warenwet vastgelegd en moet op het etiket staan als “vruchtengehalte: ten minste …%”. Bijvoorbeeld granaatappelnectar moet voor 25% uit granaatappel bestaan. Aan vruchtendrank (vruchtennectar) mogen wel suiker of zoetstoffen zijn toegevoegd. Ook extra vitamines, mineralen en vruchtvlees mogen worden toegevoegd. Dat moet dan op het etiket staan.
• Vruchtensap uit concentraat. Dat wil zeggen dat het water eruit is gehaald en later weer toegevoegd. Dit maakt het gemakkelijker om het sap te vervoeren. Op het etiket moet staan of het sap uit concentraat is. 

Er bestaan ook andere soort dranken op basis van fruit. Bijvoorbeeld een vruchtenfrisdrank met appel- en frambozensap uit concentraat. Als de vrucht in de naam of in beeld op het etiket staat, dan moet het percentage bij de ingrediëntenlijst vermeld staan. Het is in de Warenwet niet vastgelegd wat het minimale percentage dan moet zijn.

Duurzaamheidsaspecten

Biologische vruchtensappen worden gemaakt van biologisch geteeld fruit. Bij de teelt zijn geen chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikt. Aan biologische vruchtensappen wordt het conserveermiddel sulfiet niet toegevoegd. Ze zijn te herkennen aan het EKO-keurmerk, het Europees biologisch keurmerk of het Demeterkeurmerk.

Er bestaat ook vruchtensap dat geproduceerd is volgens de normen van eerlijke handel. De sappen zijn herkenbaar aan het Fairtrade keurmerk.