Verpakkingen beschermen producten en kunnen zo de houdbaarheid van het voedsel verlengen. Op deze manier kunnen producten langer veilig bewaard blijven en kan het voedselverspilling tegengaan.
Verpakkingen zelf kunnen ook risico’s met zich meebrengen. Stoffen die schadelijk zijn voor de gezondheid kunnen uit de verpakking naar het voedsel ‘lekken’.
Er is Europese en Nederlandse wetgeving die bepaalt waaraan verpakkingen voor voedsel moeten voldoen. Dezelfde eisen gelden ook voor keukengerei, bewaardoosjes en andere gebruiksartikelen die in contact komen met voedsel.
Omschrijving
Verpakkingen beschermen producten en kunnen zo de houdbaarheid van het voedsel verlengen. Producten kunnen langer veilig bewaard blijven. Een verpakking die het voedsel goed beschermt, kan bederf verminderen en zo ook voedselverspilling voorkomen.
Er zijn verschillende materialen die gebruikt kunnen worden voor verpakkingen: papier, karton, metaal, glas, plastic, textiel, keramiek, hout of kurk.
Verpakkingen kunnen ook ontwikkeld worden voor een specifieke eigenschap of toepassing.Zo zijn er luchtdichte verpakkingen die gevuld zijn met een speciaal samengesteld gas wat de houdbaarheid van bijvoorbeeld gesneden groente verlengt. Of verpakkingen die verkleuren bij bederf van het voedsel. Dit soort verpakkingen noemt men actieve of intelligente verpakkingen.
Wetgeving
Er is wetgeving die bepaalt dat er geen gevaarlijke stoffen vanuit de verpakking in het voedsel terecht mogen komen die schadelijk zijn voor de gezondheid. Ook mogen verpakkingen het voedsel niet veranderen van smaak, geur, kleur of stevigheid. Fabrikanten moeten verpakkingen hierop testen.
Voor onder andere plastics, geregenereerde cellulose (bijvoorbeeld cellofaan) en keramiek zijn speciale Europese richtlijnen. Voor andere materialen zijn de eisen vastgelegd in de Nederlandse warenwet. Positieve lijsten zijn opgesteld van stoffen die toegelaten zijn en gebruikt mogen worden. Pa na een uitgebreide risicobeoordeling kan een nieuwe stof toegelaten worden aan deze lijst.
Bovenstaande wetgeving geldt ook voor keukengerei, bewaardoosjes, diepvrieszakjes of andere gebruiksartikelen die in contact komen met voedsel. Ook hulpmiddelen die gebruikt worden in de levensmiddelenindustrie, de horeca of de detailhandel zoals transportbanden of voorraadbakken moeten aan deze wetgeving voldoen.
Verpakkingen of gebruiksartikelen die voldoen aan de wetgeving en geschikt zijn voor levensmiddelen zijn vaak te herkennen met de tekst ‘geschikt om met levensmiddelen in contact te komen’ of te herkennen aan een 'glas en vork' symbool, maar dit is geen verplichting.
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit houdt toezicht op de naleving van de wetgeving.
Veiligheid
Verpakkingen zelf kunnen risico’s met zich meebrengen. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat ziekmakende bacteriën of schimmels aan de binnenkant van de verpakking zitten. Of kunststoffen, papier, karton of andere verpakkingsmaterialen kunnen stoffen afgeven als ze in contact komen met voedsel. Dit heet migratie van stoffen. Ook kan inkt door de verpakking heen in het voedsel terecht komen.
Of een gelekte chemische stof gevaarlijk is voor de gezondheid hangt van veel dingen af, zoals de hoeveelheid en de soort stof. Voor veel stoffen zijn er maximale hoeveelheden vastgesteld.
Er bestaat een kans dat bijvoorbeeld zware metalen als lood en cadmium uit keramische tajines lekken, of dat de kankerverwekkende stof vinylchloride
uit pvc-verpakkingen lekt. Voor deze stoffen zijn strenge wettelijke grenzen.
Daarnaast is het van belang om te weten waar het product voor gebruikt wordt, want niet al het materiaal kan tegen elke toepassing. Aluminium bijvoorbeeld is oplosbaar onder invloed van zout en zuur. Om deze reden worden aluminium blikjes gecoat met een beschermlaag aan de binnenkant. Aluminiumfolie, aluminiumpannen of –schalen kunnen beter niet gebruikt worden voor het bewaren van hele zure of hele zoute voedingsmiddelen. Denk hierbij aan vruchtensappen, rabarber, tomatenpuree of zoute haring.
Recycling
Verpakkingen worden vaak gerecycled. Vanuit milieuoogpunt is dit een prima manier van hergebruik, maar er zijn wel een aantal risico’s waarop gelet moet worden wanneer het gebruikt wordt voor voedselverpakkingen. Voor het maken van karton wordt vaak gerecycled papier gebruikt. In het gerecycled papier kunnen verontreinigingen zitten, bijvoorbeeld inkt met minerale olie vanuit krantenpapier. Deze stoffen komen vervolgens in het karton terecht. Zo kunnen hele kleine hoeveelheden van de chemische stoffen in het voedsel terechtkomen. Gerecycled materiaal moet aan dezelfde eisen voldoen als niet gerecycled materiaal.
Voedingsadvies
Met de onderstaande adviezen beperk je het risico van verontreinigingen vanuit verpakkingen:
- Lees het etiket van het product en volg de instructies op. Zo kan op plastic huishoudbakjes bijvoorbeeld ‘reinig voor eerste gebruik' staan.
- Volg de gebruiksaanwijzing. Gebruik een product bijvoorbeeld niet in de magnetron of vriezer als deze hier niet geschikt voor is.
- Gebruik geen aluminiumfolie, aluminiumpannen of -schalen voor het bereiden of bewaren van hele zure of hele zoute voedingsmiddelen. Denk hierbij aan vruchtensappen, rabarber, tomatenpuree of zoute haring.
- Eet geen producten uit blik die heel erg beschadigd zijn of waar van de laklaag is aangetast. Dan kan namelijk tin in het product terecht zijn gekomen. Een kleine deuk kan geen kwaad.