Voedingssupplementen

Omschrijving

Voedingssupplementen zijn producten die alleen uit vitamines, mineralen of bioactieve stoffen bestaan, zoals een vitamine C-pil, of als combinatie van meerdere vitamines en mineralen, zoals in een multivitaminepil.

In de winkel zijn ze te koop in allerlei soorten, maten en merken, bedoeld als aanvulling op de dagelijkse voeding. Meestal zijn het pillen of capsules, soms ook druppels, poeders of drankjes. Grofweg zijn ze in 3 categorieën in te delen:

• Supplementen met maar 1 vitamine of mineraal
• Multisupplementen met een combinatie van vitamines of van vitamines en mineralen. Bijvoorbeeld een multivitaminetablet of vitamine B-complex.
• Nutraceuticals: bioactieve stoffen in een voedingssupplement.

In supplementen zitten meestal synthetische of industrieel geproduceerde vitamines, mineralen of bioactieve stoffen. Deze hebben dezelfde werking als de vitamines en mineralen die van nature in eten en drinken zitten.

Wel neemt het lichaam de voedingsstoffen in pillen gemakkelijker op dan de voedingsstoffen in eten. De opname van foliumzuur (vitamine B11) uit eten is bijvoorbeeld 30 tot 50% lager dan die van synthetisch foliumzuur (PMG).

De meeste mensen hebben geen voedingssupplementen nodig, want ze krijgen al voldoende vitamines en mineralen binnen door gezond en gevarieerd te eten. Alleen voor speciale groepen die extra vitamines of mineralen nodig hebben, geldt een suppletieadvies omdat ze van die stoffen meer nodig hebben dan ze via de gebruikelijk voeding binnen kunnen krijgen.

In de volgende tabel staat het suppletieadvies voor vitamine D, vitamine K en foliumzuur weergegeven per groep.

* Foliumzuur in tabletvorm bevat soms 500 microgram per tablet. Die mogen gerust worden genomen om aan het suppletieadvies te voldoen.

Veganisten wordt aangeraden om extra vitamine B12 te slikken.

Daarnaast zijn er groepen waarvoor aanvulling met een multivitamine- of mineralensupplement wenselijk kan zijn, maar waarvoor geen officieel advies bestaat:

• Ouderen die weinig eten
• Mensen die eenzijdig eten (dit kan onder andere voorkomen bij alcoholisten)
• Mensen die een extreem afvaldieet volgen  

Voor deze groepen is het vooral belangrijk om hun leefstijl te verbeteren en eetpatroon aan te passen.

• Ouderen: vooral bij ouderen met maag-/darm infecties kan de opname van vitamine B12 uit de voeding onvoldoende zijn. Omdat vitamine B12 uit een supplement wel goed wordt opgenomen, kan voor deze groep extra vitamine B12 zinvol zijn. 

Gezondheidseffecten

Er is geen goede reden om meer vitamines te slikken dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH). Van sommige vitamines of mineralen kan een teveel bij langdurig gebruik zelfs schadelijk zijn. Dat geldt met name voor vitamine A, D, en vitamine B6, maar ook voor mineralen/spoorelementen zoals calcium, magnesium, zink, koper, jodium en selenium. Op het etiket staat vaak hoeveel procent de vitamines en mineralen van het product bijdragen aan de referentie-inname (RI). De RI is een soort etiketterings-ADH. 

Van veel andere stoffen die in supplementen kunnen zitten zoals bioactieve stoffen, is de veilige dosis vaak niet bekend.

Etiket

Het is altijd aan te raden het etiket van het supplement te bekijken. Controleer welke stoffen erin zitten en of de maximale hoeveelheden niet worden overschreden. Enkele tips:

• Wees voorzichtig met voedingssupplementen en kruidenpreparaten die te koop zijn op internet. Er kunnen verboden stoffen in zitten. De NVWA houdt alleen toezicht op producten van Nederlandse webshops. Op buitenlandse webshops wordt geen toezicht gehouden.
  
• Lees de etiketten op voedingssupplementen en kruidenpreparaten zorgvuldig. Hierop staat hoeveel er van een bepaalde stof in zit. Deze informatie moet Nederlandstalig zijn.
  
• Op voedingssupplementen en kruidenpreparaten moet een advies staan over het gebruik en de dosering. Volg dit advies op en neem nooit meer dan de aanbevolen hoeveelheid.
  
• Bewaar voedingssupplementen en kruidenpreparaten buiten het bereik van kinderen.
  

Supplementen tijdens de zwangerschap

Naast de adviezen om voorafgaand aan en tijdens je zwangerschap foliumzuur en vitamine D te slikken is het belangrijk om voldoende calciumrijke producten (melk, yoghurt, kaas), jodiumrijke producten (brood en zuivel) en vis te eten. Als dit structureel niet lukt wordt geadviseerd een supplement te nemen. 

Te veel vitamine A kan schade aan het ongeboren kind veroorzaken. Zwangeren mogen daarom niet meer dan 3.000 microgram vitamine A per dag binnenkrijgen. Het gaat om vitamine A uit dierlijke producten en supplementen. Omdat in lever veel vitamine A zit, is het beter dit tijdens de zwangerschap niet te eten. Het advies aan zwangeren is om geen supplementen te slikken met vitamine A (retinol, retinal, retinyl-acetaat of retinyl-palmitaat).

Antioxidanten

Voedingssupplementen met hoge doseringen antioxidanten kunnen het risico op kanker vergroten. Dit effect is gevonden voor:

• meer dan 15 milligram bètacaroteen per dag en het risico op longkanker
• meer dan 15 milligram bètacaroteen in combinatie met vitamine A of vitamine E en het risico op maagdarmkanker

Ook voor andere supplementen met hoge doseringen antioxidanten (maar niet voor vitamine C) zijn er aanwijzingen voor ongewenste effecten op het kanker- en sterfterisico.

Bij te hoge concentraties antioxidanten in het lichaam kunnen ongewenste, zogenaamde pro-oxidant-effecten optreden. Dus het omgekeerde effect van de verwachte antioxidantwerking.

Bij hart- en vaatziekten blijkt het gebruik van supplementen met antioxidanten geen positief, maar ook geen negatief effect te hebben op het ziekterisico.