Lesinspiratie: leren over voeding via actieve werkvormen

Werkvorm:
De leerlingen rennen met het juiste antwoord naar de overkant

Doel:
De leerlingen doen kennis op over voeding via verschillende stellingen en quizvragen

Doelgroep:
Onderbouw en bovenbouw

Tijd:
20-30 minuten

Benodigdheden:

• Stellingen en quizvragen over voeding voor de onderbouw (pdf)
• Stellingen over voeding en sport voor de bovenbouw (pdf)
• Een ruimte waar de leerlingen kunnen rennen
• Per groepje 2 antwoordkaarten met Waar, Niet waar (pdf)
• Variatie: Pittenzakken en ballen
• Variatie: Een hoepel of tape

Opstelling:
Estafette

Uitleg:

• Maak groepjes van 4 á 5 leerlingen.
• Geef elk groepje 2 kaarten: 'Waar' en 'Niet waar'.
• De docent stelt de eerste vraag. Elk groepje overlegt of het 'Waar' of 'Niet waar' is.
• De nummers 1 rennen met de gekozen antwoordkaart naar de overkant, draaien zich om en laten hun kaart zien.
• De docent geeft het goede antwoord en geeft uitleg met de toelichting die bij de stelling of vraag omschreven staat.
• Als het antwoord goed is heeft het groepje 1 punt verdiend.
• De nummers 1 rennen terug naar het groepje en geven de antwoordkaarten door aan de volgende leerling.
• Lees een nieuwe stelling of vraag op.
• Herhaal totdat alle stellingen of vragen aan bod zijn gekomen.
• Welk groepje wist het meeste over voeding?

Variatie:

• Laat de leerlingen rennen tot het midden van de ruimte en laat ze een pittenzak gooien in het juiste vak of hoepel dat staat voor 'Waar' of 'Niet Waar'.
• Idem met een bal laten stuiten in het juiste vak.

Doel:
De leerlingen maken kennis met de Schijf van Vijf en welke voedingsmiddelen hierin staan

Toelichting voor de leerlingen:

• Voor een gezond lichaam is gezonde voeding, voldoende beweging en een gewicht dat past bij je lichaam belangrijk. Het zorgt ervoor dat je voldoende energie hebt voor school, sporten of andere activiteiten. Door op jonge leeftijd gezond te eten en voldoende te bewegen, leg je een goede basis voor je volwassen lichaam. De Schijf van Vijf van het Voedingscentrum helpt om gezonder en duurzamer te eten. Voedingsmiddelen in de Schijf van Vijf, zoals fruit, groente en volkorenbrood, bevatten goede voedingsstoffen die je nodig hebt. Als leerlingen elke dag voldoende uit alle vijf vakken van de Schijf van Vijf eten en veel variëren, krijgen ze alle voedingsstoffen binnen.
• Voedingsmiddelen buiten de Schijf van Vijf, zoals snoep en koek, heb je niet nodig. Af en toe voedingsmiddelen buiten de Schijf van Vijf eten is niet erg. Het gaat uiteindelijk om de balans. Energie heb je nodig voor alle functies in je lichaam, om te bewegen en om te groeien. Wie evenveel calorieën verbruikt als inneemt met voeding is in energiebalans. Wie meer calorieën binnenkrijgt dan hij verbruikt, komt in gewicht aan. Als je nog in de groei bent, is het normaal dat je in gewicht toeneemt. Voldoende beweging in combinatie met een afwisselend, gezond voedingspatroon is goed voor je.

Tip:
Eten kan een gevoelig onderwerp zijn voor leerlingen die te maken hebben met bijvoorbeeld een eetstoornis, overgewicht of financiële problemen. Het is aan de betreffende docent en/of school om hier zo nodig ondersteuning bij te bieden.

Werkvorm:
De leerlingen rennen naar de overkant voor voedingsmiddelen uit de Schijf van Vijf

Doelgroep:
Onderbouw en bovenbouw

Tijd:
20 minuten

Benodigdheden:

• Ruimte om te rennen
• Afbeeldingen van voedingsmiddelen binnen de Schijf van Vijf (pdf)
• Afbeeldingen van voedingsmiddelen buiten de Schijf van Vijf (pdf)
• Eventueel:  'Kies Ik Gezond?'-app of Staat-dit-in-de-Schijf-tool. Zo kun je met je leerlingen opzoeken of producten in de Schijf van Vijf staan.
  

Opstelling:
Estafette 

Uitleg:

• Maak groepjes van 4 á 5 leerlingen.
• Leg de afbeeldingen van voedingsmiddelen binnen en buiten de Schijf van Vijf aan de overkant van de ruimte.
• Laat de nummers 1 van de teams zo snel mogelijk naar de overkant rennen om een voedingsmiddel uit de Schijf van Vijf te pakken.
• Als nummer 1 terug is, tikt diegene nummer 2 van het team aan die dan mag vertrekken, enzovoort.
• Het team dat de meeste en de juiste voedingsmiddelen aan de overkant heeft opgehaald wint.
• Voor elk voedingsmiddel dat in de Schijf van Vijf valt, krijgt het team 1 punt. Wanneer het team een voedingsmiddel buiten de Schijf van Vijf heeft gepakt, krijgen ze daar een minpunt voor.
• Welk groepje heeft de meeste juiste voedingsmiddelen?

Variatie:

• Laat de leerlingen zelf bedenken hoe ze allemaal naar de overkant gaan, bijvoorbeeld door te rennen, springen of achteruitlopen.
• Bespreek de activiteit met de groepen klassikaal na en geef extra uitleg bij de voedingsmiddelen.

Werkvorm:
In welk vak hoort het voedingsmiddel? Leerlingen rennen naar het juiste vak van de Schijf van Vijf om het antwoord te geven

Doelgroep:
Bovenbouw

Tijd:
20 minuten

Benodigdheden:

• Hoepels of tape voor het maken van vakken
• Afbeeldingen van voedingsmiddelen binnen de Schijf van Vijf (pdf)
• Afbeeldingen van voedingsmiddelen buiten de Schijf van Vijf (pdf)
• Eventueel:  'Kies Ik Gezond?'-app of Staat-dit-in-de-Schijf-tool. Zo kun je met je leerlingen opzoeken of producten in de Schijf van Vijf staan.
• Variatie: Pittenzakken of tennisballen-

Opstelling:
Estafette

Uitleg:

• Maak groepjes van 4 à 5 leerlingen.
• Creëer met de hoepels of tape 6 verschillende vakken aan de overkant van de ruimte.
  - Groene vak: groente en fruit
  - Gele vak: oliën en vetten
  - Roze vak: vis, vlees, peulvruchten, ei, noten en zuivel
  - Oranje vak: brood, graanproducten en aardappelen
  - Blauwe vak: water, thee en koffie
  - Vak: Buiten de Schijf van Vijf
• Laat de leerlingen ongeveer 5-10 meter van de verschillende vakken staan.
• De nummers 1 starten.
• De docent laat een product zien, waarop de nummers 1 naar het juiste vak rennen.
• De docent geeft daarna extra informatie over het goede antwoord.
• De docent laat een volgend product zien, waarop de nummers 2 naar het juiste vak rennen.
• Herhaal dit totdat iedereen is geweest.

Variatie:

• Laat de leerlingen een pittenzak gooien in het juiste vak.
• Laat de leerlingen tennisballen in de juiste hoepel stuiten.

Werkvorm:
De leerlingen rennen en proberen de producten binnen de Schijf van Vijf te pakken van de tegenstanders

Doelgroep:
Onderbouw en bovenbouw

Tijd:
30 minuten

Benodigdheden:

• Afbeeldingen van voedingsmiddelen binnen de Schijf van Vijf (pdf)
• Voor spelvariatie:  Afbeeldingen van voedingsmiddelen buiten de Schijf van Vijf (pdf)
• Tape
  
• Pionnen
• Lintjes voor de twee verschillende teams
• Eventueel:  'Kies Ik Gezond?'-app of Staat-dit-in-de-Schijf-tool. Zo kun je met leerlingen opzoeken of producten in de Schijf van Vijf staan.
  

Opstelling:

• Partijspel
• Zet een vak uit van ongeveer 25 bij 10 meter
• Plak de afbeeldingen van de voedingsmiddelen uit de Schijf van Vijf op de pionnen
• Zet op 3 meter van de achterlijn van de verdedigers de pionnen neer
• De verdedigers gaan achter de lijn staan die het dichtst bij de pionnen staat, eventueel met hun hand tegen de muur. De aanvallers gaan aan de andere kant van het veld staan
• Achter het vak van de aanvallers is een veilig gebied, waar de aanvallers de pionnen met producten neerzetten die ze veroverd hebben 

Uitleg:

• Maak 2 teams: de aanvallers en de verdedigers.
• De aanvallers proberen de pionnen met de producten binnen de Schijf van Vijf te pakken en naar hun achterkant van het veld te brengen. De verdedigers proberen dit te voorkomen.
• Als een verdediger het veld in rent, mag deze niet terug.
• Als het lukt om een aanvaller te tikken met een product binnen de Schijf van Vijf, is die aanvaller af. De verdediger mag weer terug naar de achterkant en blijft meedoen. Echter, als het niet lukt om een aanvaller te tikken, is de verdediger zelf af.
• Als een aanvaller af is, gaat deze naast het veld staan. Wanneer 5 aanvallers naast het veld staan, mag de eerste in de rij weer deelnemen aan het spel. Hetzelfde geldt voor de verdedigers.
• Het spel is afgelopen wanneer alle pionnen met producten binnen de Schijf van Vijf in het veilige gebied staan. Of wanneer de tijd om is, bijvoorbeeld 15 minuten. Daarna wisselen de teams van rol.

Variatie:
Voeg pionnen toe met voedingsmiddelen die buiten de Schijf van Vijf vallen. Als de verdediger een aanvaller tikt met een voedingsmiddel 'buiten' de Schijf van Vijf, is de verdediger zelf af.

Werkvorm:
De leerlingen schatten in hoeveel suikerklontjes in de drankjes zitten

Doel:
Leerlingen leren over de energiebalans

Doelgroep:
Onderbouw en bovenbouw

Toelichting voor je leerlingen:
Energiebalans: Energie heb je nodig voor alle functies in je lichaam, om te bewegen en om te groeien. Wie evenveel calorieën verbruikt als inneemt met voeding is in energiebalans. Wie meer calorieën binnenkrijgt dan hij/zij verbruikt, komt in gewicht aan. Vergelijk je lichaam maar met een oplaadbare batterij. De batterij laadt op door voeding. Hij loopt weer leeg door de energie uit je eten te gebruiken. Als je nog in de groei bent, is het is normaal dat je in gewicht toeneemt.

Tijd:
20 minuten

Benodigdheden:

• Suikerklontjesposter (te bestellen via webshop Voedingscentrum)
• Voorwerpen die suikerklontjes voorstellen, bijvoorbeeld blokjes of dobbelstenen
• Afbeeldingen van de drankjes van de suikerklontjesposter (pdf)
• Ruimte om te rennen
• Variatie: wandrek

Opstelling: 
Estafette

Uitleg:

• Maak groepjes van 4 á 5 leerlingen en geef elke groep zoveel suikerklontjes als op de suikerklontjesposter afgebeeld staan.
• Leg aan de overkant voor elke groep de afbeeldingen van de drankjes.
• De nummers 1 van elk groepje starten en rennen naar de overkant met 1 suikerklontje en leggen die neer op een product waarvan zij denken dat er suiker in zit en rennen terug en tikken nummer 2 aan.
• Nummer 2 rent ook en doet hetzelfde, enzovoort.
• Er mogen meerdere suikerklontjes bij een product liggen
• Als alle suikerklontjes op zijn wordt bekeken of de groepjes de juiste aantallen hebben gelegd bij de afbeeldingen van de drankjes.
• Laat de suikerklontjesposter zien. Hebben de leerlingen het goed ingeschat? Bespreek de vragen.

Tip:

Leg uit dat leerlingen energie nodig hebben, maar dat het belangrijk is dat ze dit voornamelijk uit Schijf van Vijf-producten halen om de juiste voedingsstoffen binnen te krijgen. Maak duidelijk dat het langer duurt om een product dat veel suikerklontjes bevat (calorieën, hoog in energie) te verbranden.

Variatie:

• Laat de leerlingen in het wandrek klimmen. Hang de producten in het wandrek met een plasticzakje ernaast voor de suikerklontjes. Hang de producten met de meeste suikerklontjes hoog en met minder suikerklontjes laag. 
• Laat de leerlingen de drankjes op volgorde leggen qua hoeveelheid suiker. Hoe meer suiker, hoe verder weg het plaatje moet worden gelegd. Leg het resultaat naast de suikerklontjesposter. Deze activiteit kan in groepjes worden gedaan of met alle leerlingen samen.