Voedingscentrum.nl maakt gebruik van cookies. Waarom? Lees onze uitleg.
Menu
Zoek

Aan de slag met aanbod

Al het eten en drinken dat jullie op school aanbieden aan leerlingen en studenten noemen we aanbod. Denk daarbij aan de kantine, automaten, koffiebars, watertappunten of andere plekken in de school waar je eten en drinken kan kopen.

Voor niveau zilver, goud of ideaal staan er in de Richtlijn Eetomgevingen voor Scholen verschillende criteria voor het aanbod. Lees hier hoe jullie in 4 stappen werken aan een gezonder aanbod.

1. Groente en/of fruit

Groente en fruit zitten vol goede voedingsstoffen, zoals vitamines, mineralen en vezels. In een gezonde en duurzame schoolkantine zijn verse groente en/of fruit aanwezig én opvallend geplaatst. Jullie ambitie bepaalt of er verse groente of fruit (zilver) of groente én fruit (goud, ideaal) opvallend worden aangeboden op school.

Tips voor het opvallend aanbieden van verse groente en/of fruit
  • Zet een grote schaal of mand met vers fruit aan het begin van de looproute door de kantine, bij de kassa of plaats dit in het bovenste gedeelte van de automaat. Leg eventueel een appelsnijder op de balie zodat leerlingen en studenten makkelijk zelf hun appel kunnen snijden.
  • Plaats bakjes met snackgroenten opvallend, bijvoorbeeld op ooghoogte in de koelvitrine of bij de kassa. 
  • Bied rauwkostsalades of fruitsalades aan. Leerlingen en studenten gaan voor gemak met deze kant-en-klare salades.
  • Voeg groente en/of fruit toe als topping op brood of yoghurt. Laat je inspireren door onze lekkere recepten.
  • Lekker voor in de zomermaanden: watermeloen op een stokje, fruitspiesjes en waterijsjes van fruit.
  • Lekker voor in de wintermaanden: soep met verse groente.
  • Combideals: groente of fruit gratis of goedkoper bij aankoop van een flesje water of een gezond broodje.         
  • Scholen in het voortgezet speciaal onderwijs (vso) kunnen meedoen met EU-schoolfruit. Zo kunnen jullie als school gratis fruit aanbieden aan alle leerlingen.
sluiten
meisje pakt snackgroente van de balie

2. Water

Water drinken wordt gestimuleerd in een gezonde kantine. Jullie kunnen op school water aanbieden door:

  • Een watertappunt te plaatsen in de school en/of op het schoolplein (de kranen bij de wc tellen hier niet voor mee).
  • Waterkannen of een watertap op de balie te zetten of op tafels in de aula.
  • Waterflesjes op de balie of in het bovenste gedeelte van de automaat aan te bieden.
Tips om water drinken te stimuleren
  • Maak water aantrekkelijk door verse munt, sinaasappel, gember en/of ander fruit toe te voegen aan het water. Laat je inspireren door onze lekkere recepten
  • Bied variatie aan in water: met smaakje of bubbels. 
  • Zorg dat leerlingen en studenten op meerdere plaatsen in de school water kunnen tappen, bijvoorbeeld in de kantine, bij een watertappunt op een drukke plaats in het schoolgebouw en/of op het schoolplein.
  • Ook hier een combideal: flesje water met een broodje voor een leuke prijs. 
  • Deel aan het begin van het schooljaar bijvoorbeeld gratis flesjes of bidons uit om te stimuleren dat leerlingen en studenten deze meenemen en vullen. Extra leuk als jullie dit bedrukken het met het logo van de school.   
sluiten
meisje vult flesje water bij watertappunt

3. Betere keuze in het uitgestalde aanbod en/of automaat

Jullie ambitie bepaalt hoeveel betere keuzes er zijn:

  • Zilver: minstens 60% van het aanbod eten en drinken in het uitgestalde aanbod en/of automaat is een betere keuze.
  • Goud: minstens 80% van het aanbod eten en drinken in het uitgestalde aanbod en/of automaat is een betere keuze.
  • Ideaal: het gehele aanbod eten en drinken in het uitgestalde aanbod en/of automaten voldoet aan criteria van de Schijf van Vijf.
Wat zijn betere keuzes?

Betere keuzes zijn producten die in de Schijf van Vijf staan en dagkeuzes buiten de Schijf van Vijf.

  • Voorbeelden Schijf van Vijf-producten: tomaat, appel, water, volkorenbrood, halfvolle melk of 30+ kaas.
  • Voorbeelden dagkeuzes: klein koekje, waterijsje, zero frisdrank, handje chips of theelepel tomatenketchup.

In een maaltijdgroep is een broodje of maaltijd een betere keuze als die vooral bestaat uit Schijf van Vijf-producten en maximaal 1 of 2 dagkeuzes (afhankelijk van de maat van het broodje en/of de maaltijd).

Alles daarbuiten zijn weekkeuzes: producten die buiten de Schijf van Vijf staan omdat ze te veel suiker, zout of verzadigd vet bevatten en/of te weinig vezels.

  • Voorbeelden weekkeuzes: witte pistolet, croissant, zakje chips, blikje frisdrank of saucijzenbroodje.
sluiten
Hoe weet ik of een product een betere keuze is?

1. Zoek op of het product in de Schijf van Vijf staat

Met de ‘Staat dit in de Schijf?’-tool van het Voedingscentrum kun je handig opzoeken of een product in de Schijf van Vijf staat. Ook kun je de gratis 'Kies Ik Gezond?'-app van het Voedingscentrum gebruiken. Staat het product in de Schijf van Vijf of wordt aangegeven dat het een dagkeuze is? Dan is het een betere keuze. Kun je het product niet vinden in een van deze tools? Ga dan door naar vraag 2.  

2. Check of het product voldoet aan de criteria van een dagkeuze

De dagkeuze criteria voor alle productgroepen behalve dranken zijn:

  • ≤ 75 kcal per portie
  • ≤ 1,7 gram verzadigd vet per portie
  • ≤ 0,5 gram zout per portie  

Voor water, koffie en thee geldt:
  • ≤ 75 kcal per portie
  • ≤ 1,7 gram verzadigd vet per portie
  • ≤ 0,5 gram zout per portie
  • Geen toegevoegd suiker en alcohol  

Voor de overige dranken zijn de criteria van een dagkeuze:
  • ≤ 4 kcal per 100 ml
  • ≤ 1,7 gram verzadigd vet per portie
  • ≤ 0,5 gram zout per portie
  • Geen alcohol

Voldoet het product aan de criteria? Dan is het een betere keuze. Anders is het een weekkeuze.

Twijfel je of een product een betere keuze is? Vraag het aan een Adviseur Eetomgevingen.

Betere keuze of niet

sluiten
Hoe bepaal ik de verhouding betere keuzes en weekkeuzes?

Gebruik de gratis online Kantinescan om uit te rekenen hoeveel van jullie aanbod een betere keuze is. De Kantinescan laat zien of een product een Schijf van Vijf, dagkeuze of weekkeuze is en rekent automatisch de verhouding in jullie uitgestalde aanbod en automaten uit.  

De verhouding betere keuzes in de kantine stijgt door het toevoegen van meer Schijf van Vijf-producten en/of dagkeuzes. Ook het verlagen van het aanbod weekkeuzes helpt mee.

Voorbeeld

In deze voorbeeldschool biedt de kantine van elke drank 1 flesje drinken aan op de balie. De Kantinescan laat zien hoe elk product wordt beoordeeld en wat de verhouding is in de kantine. In dit voorbeeld bestaat het aanbod uit 40% betere keuzes.

voorbeeld school situatie 1

Door het toevoegen van meer flesjes water en water met een smaakje, én door sinas regular te vervangen voor sinas light zie je dat het percentage betere keuzes stijgt naar 75%.

voorbeelschool aanbod 2
sluiten

4. Betere keuze in elke aangeboden product- en/of maaltijdgroep

In elke aanwezige product- en maaltijdgroep in het uitgestalde aanbod en/of automaat wordt minstens één betere keuze aangeboden.

Wat zijn product- en maaltijdgroepen?

Productgroepen zijn:

  • Groente
  • Fruit
  • Brood, aardappelen, graanproducten
  • Peulvruchten, ei, vis, vlees, vleesvervangers
  • Noten
  • Zuivel
  • Smeer- en bereidingsvetten
  • Dranken
  • Snacks
  • Overige producten   

Naast productgroepen zijn er ook samengestelde gerechten. Die hebben we ingedeeld in maaltijdgroepen: 

  • Belegd broodje: volkoren bol met halvarine, tomaat, mozzarella en rucola.
  • Lunchmaaltijd: kleine portie volkoren couscoussalade met tomaat, komkommer, mozzarella, olijfolie en azijn.
  • Hoofdmaaltijd: grote portie volkoren pasta met groente gebakken in vloeibare margarine, geraspte 30+ kaas en ongezouten, gehakte amandelen
  • Overig maaltijdgerecht: saladeshaker met sla, ongezouten nootjes en een dressing van olie of een bakje halfvolle yoghurt met gesneden fruit en een lepel muesli of een soep met veel groente.

De Kantinescan kijkt automatisch of jullie in elke productgroep een betere keuze aanbieden. Missen jullie nog een betere keuze in een product- of maaltijdgroep? Kijk dan in de 'Staat dit in de Schijf?'-tool en/of op onze receptenpagina.

sluiten

Staat dit product in de Schijf van Vijf?

Zoek hieronder in de ‘Staat dit in de Schijf?’-tool op of iets een Schijf van Vijf-, dag- of weekkeuze is. Hier vind je ook meer uitleg over dag- en weekkeuzes. Je kunt ook gebruik maken van de 'Kies Ik Gezond?'-app.

Staat dit in de Schijf?

Jij kunt gezonder kiezen

Deze hoeveelheid is een dagkeuze

Een dagkeuze valt buiten de Schijf van Vijf. Als je eet volgens de Schijf van Vijf, kies je maximaal 3 tot 5 keer per dag voor een dagkeuze. Gezonder kiezen? Ga voor producten uit de Schijf van Vijf.

Deze hoeveelheid is een weekkeuze

Een weekkeuze valt buiten de Schijf van Vijf. Als je eet volgens de Schijf van Vijf, kies je maximaal 3 keer per week voor een weekkeuze. Gezonder kiezen? Neem een kleinere portie of ga voor producten uit de Schijf van Vijf.

Alternatieven

Schijf van Vijf-keuze

Dagkeuze

Voedingswaarde

Energie
Vet
- waarvan verzadigd
Koolhydraten
- waarvan suikers
Vezels
Eiwit
Zout

Deel deze handige tool

Hulpmiddelen en inspiratie

Maak gebruik van onze hulpmiddelen met concrete handvatten en laat je inspireren.

  • Bekijk onze inspiratiebrochures met voorbeelden, recepten en tips voor een gezonder aanbod. Ook vind je hierin de broodjesbouwer voor het samenstellen van gezonde broodjes die passen in een gezonde schoolkantine.
  • Ga aan de slag met onze gezonde en lekkere recepten voor in de kantine. Een creatief broodje, een heerlijk soepje of een gezonde pizza, het kan allemaal.
  • Kijk naar de Opstapjes en laat jullie successen zien. Je krijgt al een tegels wanneer je water drinken stimuleert, groente en fruit aantrekkelijk presenteert en/of bruine broodjes aanbiedt.
  • Bekijk ook onze pagina over duurzamer kiezen en voedselverspilling voorkomen.
  • Onderstaande video’s laten zien welke belegde broodjes en soepen passen in een gezonde schoolkantine en welke snacks en dranken gezond zijn.
Teaserafbeelding voor video ''
Teaserafbeelding voor video ''

Benieuwd hoe een gezonde schoolkantine er uit ziet?

Neem een kijkje in onze interactieve tool.