Diversiteit in de praktijk: voedingsadviezen voor iedereen

• Bekijk de video Hoe herken je onbewuste vooroordelen bij jezelf? van NPO kennis om te horen wat je kunt doen om stereotypen en vooroordelen te voorkomen.
  
• Doe eens de test van Onderhuids. Het brengt onbewuste vooroordelen over huidskleur of achtergrond aan de oppervlakte. Je kan ook testen maken van de universiteit van Harvard. Ze besteden onder andere aandacht aan gender, seksuele oriëntatie, eet- en drinkgedrag.
  
• Op discriminatie.nl lees je veel over verschillende vormen van discriminatie. Je kan er melding doen als jij of iemand in je omgeving te maken heeft met discriminatie.
  

• Pharos geeft tips om gesprekken te voeren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden of die moeite hebben met lezen.
• Herken de signalen van laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden. In deze checklijst van Pharos staan ook tips hoe je dit kunt navragen.
• De meeste webpagina’s van het Voedingscentrum zijn op taalniveau B1 geschreven. Ongeveer 80% van de Nederlanders begrijpt dit niveau. Dat wil zeggen dat dit te moeilijk taalgebruik is voor 1 op de 5 Nederlanders. Verwijs hier dus alleen naar als je denkt dat dit echt bruikbaar is.
• Het Voedingscentrum heeft 2 gratis folders ‘In eenvoudige taal uitgelegd’, die zijn getest bij mensen die moeite hebben met lezen: Gezond eten en drinken, hoe doe je dat? en Gezond eten en drinken bij diabetes type 2.
• Maak gebruik van de Praatplaat gezonder eten of de Praatplaat Goed eten op leeftijd. Deze kaarten heeft het Voedingscentrum ontwikkeld samen met de doelgroep.
• De Kaart voedingsadviezen zwangerschap geeft de belangrijkste adviezen voor zwangeren in heldere taal en verduidelijkend beeld. Ook deze is uitgebreid getest. De kaart is ook te downloaden in het Nederlands, Engels, Turks en Arabisch.
• We hebben een aantal posters die in één oogopslag goed te begrijpen zijn: suiker in frisdranken, suiker in pakjes drinken, tussendoortjes kinderen en gezonde broodtrommels.
• Probeer eens de Supermarkttour als je meerdere mensen begeleidt. De supermarkt is de ideale plek om uit te leggen wat gezonde voeding is. De tour is ontwikkeld voor volwassenen die willen werken aan een gezondere leefstijl en moeite hebben met taal of het verwerken van informatie.

• Lees de handreiking van Pharos: Leven met ongezonde stress. Aandacht voor chronische stress in de aanpak van gezondheidsverschillen.
• Vraag altijd eerst of het goed is om het over stress en geldzorgen te hebben, omdat je weet dat heel veel mensen in Nederland niet goed rond kunnen komen.
• Is geld inderdaad een probleem? Op onze website geven we allerlei bespaartips die je kunnen helpen in je adviezen. We weten dat deze tips niet altijd genoeg zijn. Dus soms moet je misschien keuzes maken. Bijvoorbeeld toch die voordeelverpakking witte rijst of de minder gezonde keuzes die in iemands voedselbankpakket zaten. Kijk naar wat wél kan en geef complimenten over elke stap die lukt binnen de mogelijkheden die er zijn.
• Jij kunt de geldzorgen niet oplossen, je kunt wel wijzen op de mogelijkheden voor hulp. Geldfit helpt mensen laagdrempelig op weg.

• Gebruik onze tips voor het uitvragen van eetgewoonten en eettradities hieronder.
• Bekijk onze recepten en onze dagmenu’s, je kunt ze gebruiken als inspiratie of meegeven als tip.
• Bekijk de informatie en tips van Pharos over cultuursensitief werken.

• Het belangrijkste is om geen aannames te doen. Iedereen eet en drinkt volgens eigen eetgewoontes en tradities. Stel daarom zo veel mogelijk open vragen.
• De ene persoon zal drie hoofdmaaltijden eten en de ander eet de hele dag kleine beetjes. Vraag daarom naar de eetmomenten van gedurende de dag. Begin bijvoorbeeld met de vraag: Wat is je eerste eetmoment op de dag en kun je vertellen wat je dan allemaal eet en drinkt? Wanneer eet iemand warm? Vraag ook naar iemands favoriete gerechten en producten. Op die manier benader je het uitvragen van het voedingspatroon niet vanuit je eigen referentiekader.
• Vraag na op wat voor manier er gegeten wordt en neem dit ook mee in je voedingsadvies. Wordt er bijvoorbeeld aan tafel gegeten of op de bank voor de televisie? Eet iemand alleen of met een aantal mensen samen (zie ook het onderstaande punt)? Wordt van een eigen bord gegeten of bijvoorbeeld gezamenlijk uit een schaal?
• Met wie wordt er gegeten of eet iemand alleen? En wat is de invloed van gastvrijheid? Sommige patiënten kunnen het bijvoorbeeld lastig vinden om ‘nee’ te zeggen als (meer) eten wordt aangeboden, omdat ze dit als onbeleefd zien. Zoek in dit geval samen naar een manier om hiermee om te gaan, zodat diegene een gezonde keuze kan maken en zichzelf hierbij prettig blijft voelen. Deze tips voor gezond samen eten kunnen daarbij helpen.
• Speelt geloof of religie een rol bij de voedselkeuze? Zo ja, op wat voor een manier? Zijn er bijvoorbeeld bepaalde producten die niet gegeten mogen worden? Zijn er periodes van vasten?
• Je kunt vragen om een eetdagboek bij te houden, bijvoorbeeld met behulp van de gratis app van het Voedingscentrum Mijn Eetmeter. Hiermee krijgen mensen inzicht in hoeverre ze voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen, ze eten volgens de Schijf van Vijf en wat verbeterpunten zijn. 
• Luister eens onze podcast ‘Eetgewoontes en tradities’: www.voedingscentrum.nl/podcast. Om deze podcast te beluisteren is het nodig om in te loggen in Medicast. Praktijkondersteuners kunnen namelijk accreditatiepunten verdienen. Ben je geen praktijkondersteuner? Je kunt je gratis registreren en de accreditatie overslaan.

• Probeer bij jezelf goed op te letten of je onbewust vooroordelen hebt.
• Vraag of je het mag hebben over gewicht. Dat kan heel simpel: ‘Vind je het goed om het over je gewicht te hebben?’
• Mensen kunnen de vragenlijst Check Oorzaken Overgewicht invullen en meenemen naar hun zorgverlener om te bespreken.
• Ga ook in op de verleidingen die iemand ervaart binnen- en buitenshuis.
• Om het gesprek te voeren met ouders van kinderen 1 tot en met 12 jaar heeft het Voedingscentrum de map ‘In gesprek over eten en drinken’. Dit is een hulpmiddel voor de JGZ-professional.

• Lengte en gewicht: Iemand die klein is, heeft doorgaans minder eten nodig dan iemand die groot is. Nederlanders met migratieachtergrond zijn over het algemeen kleiner dan de gemiddelde Nederlandse man (182 cm) of Nederlandse vrouw (169 cm). Voor iedereen die kleiner is dan gemiddeld raden wij aan om de hoeveelheden te nemen aan de onderkant van de range van aanbevolen hoeveelheden, bijvoorbeeld 4 opscheplepels wanneer het advies 4 tot 5 is. Bovendien geldt de uitslag van onze BMI-meter niet voor een aantal groepen. Op de pagina van de BMI-meter vind je ook alle uitzonderingen.
• Lactose-intolerantie: Sommige mensen maken in hun darmen geen lactase aan. Dit geldt voor veel mensen uit Aziatische landen en bij ongeveer de helft van de mensen die rond de Middellandse Zee wonen. Lactase is nodig om lactose, oftewel melksuikers, goed af te kunnen breken. Bij een lactose-intolerantie kan de aanbevolen hoeveelheid melk(producten) zorgen voor klachten. In dat geval is het goed om begeleiding te krijgen van een gespecialiseerd diëtist om een lactosebeperkt dieet op te stellen zonder dat er tekorten ontstaan. Lees meer over lactose-intolerantie.
• Diabetes type 2 komt vaker voor bij Nederlanders met een Aziatische, Afrikaanse, Latijns-Amerikaanse, Hindoestaans-Surinaamse, Turkse en Marokkaanse achtergrond dan Nederlanders zonder migratieachtergrond. Ook komt het bij deze groepen vaker op jongere leeftijd voor: al vanaf 35 jaar. Lees meer over diabetes type 2.
• Vitamine D: Voor mensen met een getinte huid geldt het advies om een vitamine D-supplement te slikken, omdat er minder vitamine D wordt aangemaakt in de zon. Wanneer iemand daarnaast geen tot weinig margarine, halvarine en bak- en braadproducten gebruikt is dit extra belangrijk. Er wordt dan namelijk ook minder vitamine D uit voeding gehaald. Ook kinderen tot 4 jaar, ouderen, zwangeren en mensen die onvoldoende zonlicht op hun huid krijgen, omdat ze bijvoorbeeld weinig buitenkomen of een sluier dragen, krijgen het advies om een vitamine D-supplement te nemen. Bekijk de vitamine D-adviezen.

Het meeste wat we weten over wat mensen eten en drinken in Nederland, weten we van de Voedselconsumptiepeiling van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Daarin kun je uitsplitsingen maken in onder andere opleiding, leeftijd en geslacht. Op wateetnederland.nl kun je dat allemaal bekijken.

Er is weinig onderzoek naar de voedselconsumptie van Nederlanders met een migratieachtergrond. Wat je wellicht nog eens tegenkomt, is een onderzoek door het RIVM uit 2015. Daarin werd de voeding van Amsterdammers met een Marokkaans-, Turks- en Surinaams-Nederlandse achtergrond vergeleken met de voeding van Amsterdammers met een Nederlandse achtergrond.

Aangezien dit onderzoek alweer een tijd geleden is uitgevoerd en enkel onder inwoners van Amsterdam, is het de vraag hoe representatief deze gegevens zijn. Bovendien zijn dit soort onderzoeken per definitie generaliserend, terwijl jij een individu tegenover je hebt.

Iedereen kan de Schijf van Vijf invullen op een manier die past bij de eigen situatie, gewoonten en eetvoorkeuren. Lees meer over de Schijf van Vijf voor iedereen.

We hebben ook adviezen voor specifieke doelgroepen: 

• Schijf van Vijf (de basis voor gezond en duurzaam eten voor iedereen)
• Afvallen
• Zwanger en kind
• 50+ 
• 70+ 
• Voeding bij ziekten 
• Vegetarisch eten 
• Veganistisch eten

We vertalen zelf weinig materialen in andere talen. De Kaart voedingsadviezen zwangerschap is te downloaden in het Nederlands, Engels, Turks als Arabisch. Deze vind je onder 'Tips om rekening te houden met gezondheidsvaardigheden en leesvaardigheid'.

Verder bieden we wat basisinformatie over het Voedingscentrum en de Schijf van Vijf aan in het Engels en enkele fact sheets in het Engels.

Voor de website kun je in de Chrome-browser eenvoudig content vertalen. Dat doe je door rechtsboven op de 3 puntjes te klikken en dan op ‘Vertalen’. Deze vertalingen worden steeds beter. Het zal niet altijd een perfecte vertaling zijn, maar het is een goede optie.

Het Voedingscentrum neemt voornamelijk deze stijlgidsen als uitgangspunt:

• De Incomplete Stijlgids van WOMEN Inc.
• Terminologie inclusieve communicatie Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS)