Kokos en kokosvet

Omschrijving

Kokosnoot is geen noot, maar een steenvrucht. De vrucht bestaat uit 4 lagen: kokosvezel, de schil, vruchtvlees (kopra) en helemaal binnenin kokosmelk- of water. In het vruchtvlees zit 34% vet. 

Soorten producten

Kokos kan op verschillende manieren gebruikt worden:

• Kokos is terug te vinden in bakkerijwaren en chocoladeproducten.
• Kokos kan zitten in gerechten uit de oosterse keuken. 
• Kokosvet kan gebruikt worden bij het bereiden en frituren van gerechten. Het is te smeren zoals boter. Verder is het een veelvoorkomend ingrediënt van koffiecreamers.
• Kokoswater (zit ook weleens in dranken).
• Kokosmelk of santen is wit en wordt gemaakt uit geraspt vruchtvlees met kokoswater.

Kokosolie of kokosvet?

Vaak kom je de term kokosolie tegen. Oliën zijn vloeibaar bij kamertemperatuur in het land van herkomst. In ons klimaat heeft de olie meestal een vaste vorm, dan spreken we wel van kokosvet. 

Herkomst

Kokos komt vooral uit de Filippijnen, Indonesië en India. Europa en de Verenigde Staten zijn de belangrijkste afnemers.

Productie

De kokosnoot groeit aan de kokospalm of Cocos nucifera. De palm groeit alleen in tropische en subtropische gebieden. De palmen groeien op zanderige grond in direct zonlicht. Ze hebben water nodig en kunnen goed zout verdragen. 

De boom kan 30 meter hoog worden, maar er zijn ook dwergvarianten. Op plantages staan 100 tot 160 bomen per hectare. Ze kunnen 30 tot 125 kokosnoten per jaar produceren, die elk tot 1,5 kilo wegen. De boom kan 60 jaar vrucht dragen. 

Oogst vindt handmatig plaats of door speciaal afgerichte makaken (apen). Als de noten na een half jaar rijp zijn, kunnen ze er ook spontaan afvallen.

Het kokosvet wordt door persen of extractie uit het vruchtvlees gehaald.

Gezondheidseffecten

Kokosvet

Kokosvet bestaat voor meer dan 85% uit verzadigd vet. Dat is het meest van alle vet- en oliesoorten. Verzadigd vet staat bekend om de ongunstige gezondheidseffecten. Zo verhoogt verzadigd vet het slechte LDL- cholesterol. Dit vergroot het risico op hart- en vaatziekten.

De helft van het verzadigde vet van kokosvet bestaat uit laurinezuur. Sommige mensen zeggen dat dit een ‘gezonder’ verzadigd vet zou zijn. Het zou je juist zou beschermen tegen hart- en vaatziekten. Maar laurinezuur is van de verzadigde vetten, in vergelijking tot koolhydraten, het vetzuur dat het cholesterol het sterkst laat stijgen. Ondanks dat het ‘goede’ HDL-cholesterol meer stijgt dan het ‘slechte’ LDL-cholesterol, kan het niet worden uitgesloten dat laurinezuur het risico op hartziekten op een andere manier vergroot. Er zijn dan ook geen goedgekeurde gezondheidsclaims van de Europese Voedselveiligheidsorganisatie EFSA. 

Voedingsadvies

Omdat kokosvet en andere kokosproducten veel verzadigd vet bevatten staan deze producten niet in de Schijf van Vijf. Het advies is om deze producten niet te vaak te eten. Lees hoe je om kunt gaan met producten buiten de Schijf van Vijf.

Etiket

Eisen ten aanzien van etikettering zijn vastgelegd in de Warenwet etikettering. Kijk naar het online etiket voor meer uitleg over de verschillende onderdelen van het etiket.

Producten, zoals margarine en koffiecreamers, waarop staat ‘bevat plantaardige vetten en oliën’, kunnen kokosvet bevatten. 

Volgens nieuwe Europese wetgeving moet vanaf december 2014 op alle producten staan welke soorten olie en vet gebruikt zijn. Bijvoorbeeld palmolie, sojaolie of olijfolie. Nieuwe producten moeten hier direct al aan voldoen.

Duurzaamheidsaspecten

De kokosnoot heeft een middel- tot hoge klimaatbelasting.

Vooral bestrijdingsmiddelen en de ontbossing die vaak samen gaat met het opzetten van kokospalmplantages belasten het milieu. Mangrovebossen moeten het vaakste plaats maken voor plantages. Diverse larven, kevers en mijten kunnen als plaag in de plantages voorkomen en bestreden worden met bestrijdingsmiddelen.