Gezond, duurzaam en veilig koken in de klas

• Zijn er al producten op school? Controleer hoeveel voorraad er nog is. Dit kun je ook samen met je leerlingen doen. Maak op basis hiervan een boodschappenlijstje voor de recepten die je wilt maken. Noteer ook de hoeveelheden. Zo koop je precies wat je nodig hebt.
• Kook op maat. Laat je leerlingen voor het afmeten van porties een keukenweegschaal, maatbeker of Eetmaatje gebruiken. Met het Eetmaatje zie je eenvoudig hoeveel rijst, pasta of couscous je per persoon nodig hebt.
• Gaan je leerlingen alleen het gemaakte eten proeven of wordt er een volledige maaltijd gegeten? Stem daar de hoeveelheden die je koopt en kookt op af. In een proefsessie zijn halve porties van recepten vaak al voldoende.
• Zorg dat de koelkast op 4 ºC staat. Bacteriën krijgen zo minder kans en eten blijft langer goed.
• Houd de houdbaarheidsdatum in de gaten. Producten met een 'te gebruiken tot'-datum (TGT), zoals vlees en vis, kun je na de datum niet meer veilig eten. De meeste producten met een verlopen 'tenminste houdbaar tot'-datum (THT) wel, zoals melk of yoghurt. Kijk, ruik en proef om erachter te komen of je het product nog kunt eten of drinken.

• Gebruik niet te veel water als je kookt. Een klein laagje water – zodat het niet droog kookt – is voldoende. Daardoor blijven ook meer vitamines behouden. Doe ook de deksel op de pan, dan blijft de stoom in de pan.
• Door de deksel op de pan te doen verbruik je ook minder energie en is het eten sneller gaar.
• Verhit eten niet langer dan nodig is, dan verbruik je ook niet meer energie dan nodig.
• Bij sommige gerechten kun je de kookplaat of de oven al uitzetten voordat de bereidingstijd om is. Denk aan eieren, pasta of rijst die in heet water nagaren.

Bekijk meer tips om duurzamer te koken.

• Vraag voorafgaand aan de les of er leerlingen meedoen die een voedselallergie of -intolerantie hebben en dus niet tegen bepaalde producten kunnen. Denk aan pinda’s, noten, gluten (coeliakie) of lactose.
• Zitten er allergenen in de gerechten die je gaat maken? Dan ben je verplicht dit duidelijk te vermelden.
• Vraag ook of er leerlingen meedoen die bepaalde dieetwensen hebben, denk aan vegetarisch, veganistisch of halal. Dan kun je daar rekening mee houden bij het kiezen van producten of recepten.

• Was je handen goed met zeep onder warm stromend water. Droog je handen goed af aan een droge, schone doek. Begin dan pas met koken.
• Was je handen ook telkens tussendoor als je eten hebt aangeraakt (dit is vooral belangrijk na het aanraken van rauw vlees of rauwe vis) en na elk toiletbezoek.
• Zorg voor korte en schone nagels.
• Doe sierraden (ringen, horloges, armbanden) af.
• Doe lang haar in een staart, steek het op of draag een koksmuts.
• Draag een schone pleister als je een wondje hebt.
• Draag een (schoon) keukenschort, dan komen er geen vlekken op je kleding. 

• Zorg voor een schoon werkoppervlak.
• Voorkom kruisbesmetting. Gebruik keukengerei (zoals snijplanken, messen of spatels), dat in aanraking is geweest met rauw vlees of vis, niet meer voor andere producten. Of was het keukengerei tussendoor af met heet water, een afwasborstel en afwasmiddel.
• Zorg dat klaargemaakt eten niet in contact komt met producten die nog rauw zijn.
• Was groente en fruit grondig onder stromend water, zeker als ze rauw gegeten worden.
• Bewaar bederfelijke producten in de koelkast en zet deze direct na gebruik terug in de koelkast. Zorg dat de koelkast op 4 ºC staat.
• Houd afval en voedingsmiddelen gescheiden. Ruim afval direct op.
• Sorteer je afval: gft (groenten-, fruit, en tuinafval), pmd (plastic, metaal en drankenkartons), papier/karton en restafval.
• Laat je werkplek schoon achter. Maak schoon met heet water en afwasmiddel.

• Zorg dat de ruimte waarin je gaat koken geschikt is voor het bereiden van maaltijden.
• Controleer of er een brandblusapparaat aanwezig is en hoe die werkt als je boven vuur gaat koken.
• Let op met scherpe voorwerpen als messen en loop er nooit mee rond. Laat kinderen alleen zelf snijden als ze oud genoeg zijn en houd dit goed in de gaten.
• Wees voorzichtig met elektrische apparaten zoals een staafmixer.
• Zorg dat kinderen en jongeren niet hoeven te lopen met pannen met kokend water of andere hete vloeistoffen

• Plaats pannen altijd op een vlakke ondergrond.
• Zet de steel van een pan opzij. Zo voorkom je dat de pan wordt omgeduwd en er hete vloeistoffen op iemand terechtkomen.
• Wees voorzichtig met vuur en onzichtbare warmtebronnen. Gebruik ovenwanten of pannenlappen.
• Laat een hete warmtebron niet onbewaakt achter en zet het na gebruik onmiddellijk uit. Zorg bij jonge kinderen dat er altijd een volwassene in de buurt is om een oogje in het zeil te houden. 

• Verhit vooral vlees, kip, eieren en vis goed. Door het door en door te verhitten dood je bacteriën.
• Hoe weet je of iets gaar is zonder de temperatuur te meten? Dit kun je aanhouden bij kip, (rund)vlees of vis. Kip: wit = goed, roze = nog even bakken. Vlees: roze sappen = nog even bakken. Vis: visvlees dat stevig voelt = goed.
  
• Was je handen goed met zeep onder stromend water voordat je gaat eten.
• Is er eten over? Laat kliekjes snel afkoelen, doe ze in goed afsluitbare bakjes en zet in de koelkast of vriezer.
• Eet kliekjes uit de koelkast binnen 2 dagen op. In de vriezer zijn ze 3 maanden houdbaar. Verhit kliekjes en restjes altijd goed na het ontdooien.