Schadelijke stoffen

Welke schadelijke stoffen komen in ons voedsel terecht?

Tijdens alle fasen van de voedselproductie en -bereiding kunnen stoffen in voedsel terechtkomen die er van nature niet in thuishoren en mogelijk schadelijk zijn. Er zijn verschillende soorten schadelijke stoffen die in voedsel terecht kunnen komen: 

• Natuurlijke gifstoffen: gifstoffen geproduceerd door planten, schimmels of algen.
• Milieugifstoffen: gifstoffen die aanwezig zijn in de lucht, grond of het water. Voorbeelden zijn PFAS, dioxines of zware metalen, zoals lood of kwik.
• Procesgifstoffen: gifstoffen die vrijkomen tijdens de productie van voedingsmiddelen. Bijvoorbeeld door een hoge temperatuur. Voorbeelden zijn acrylamide of PAK’s.
• Overig: bijvoorbeeld resten van niet-toegestane medicijnen of stoffen die vanuit de verpakking in het voedsel terecht kunnen komen. Voorbeelden zijn hormonen of bisfenol A (BPA). Ook toegestane stoffen kunnen schadelijk zijn als hiervan te veel in ons voedsel terecht komt. Bijvoorbeeld resten bestrijdingsmiddelen. Hiervoor zijn wettelijke normen.

Omdat schadelijke stoffen vanuit verschillende bronnen in ons eten of drinken terecht kunnen komen, is het niet mogelijk om deze helemaal te vermijden.

Zijn schadelijke stoffen in voeding slecht voor je gezondheid?

De effecten van veel schadelijke stoffen zijn vaak pas op de lange termijn merkbaar. Daarom is het moeilijk precies aan te geven hoe schadelijk het is als je te veel van een bepaalde stof binnenkrijgt. Als je ziek wordt is het namelijk niet altijd te zeggen waardoor het komt.

Voor veel schadelijke stoffen geldt dat een keer te veel binnenkrijgen niet gelijk gezondheidsklachten geeft, maar dat je moet voorkomen dat je langdurig (meerdere jaren) te veel binnenkrijgt.

Mensen verschillen in hun gevoeligheid voor schadelijke stoffen. Bijvoorbeeld, voor zwangeren is ons advies vaak wat voorzichtiger, omdat sommige stoffen de ontwikkeling van de baby mogelijk kunnen beïnvloeden. Ook jonge kinderen kunnen gevoeliger zijn, omdat ze kleiner zijn en dus in verhouding tot hun lichaamsgewicht meer van een schadelijke stof kunnen binnenkrijgen.

Zijn er wetten om ons te beschermen tegen schadelijke stoffen?

Voor ons eten en drinken zijn wettelijke regels en limieten vastgesteld die bepalen hoeveel maximaal van elke schadelijke stof erin mag zitten. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht om ervoor te zorgen dat deze regels worden nageleefd. 

Kortom: de regelgeving is er om ons te beschermen, maar het is goed om bewust te zijn van wat we eten en drinken, en eventuele specifieke risico's. Dat geldt vooral voor bepaalde groepen, zoals zwangeren, baby’s en kleine kinderen.

Kan ik iets doen om niet te veel van een schadelijke stof binnen te krijgen?

Het is niet te voorkomen dat je ook ongewenste stoffen binnenkrijgt. Gevarieerd eten verkleint wel de kans dat je te veel van dezelfde schadelijke stof binnenkrijgt. En bedenk dat gezond en duurzaam eten over zoveel meer gaat dan opletten voor schadelijke stoffen.