Een dieet is een voedingspatroon dat om medische redenen afwijkt van gewone voeding. Vaak wordt met dieet een energiebeperkt dieet bedoeld, ofwel een afvaldieet. Het doel van een afvaldieet is gewichtsverlies. Aan veel bekende afvaldiëten zitten nadelen. Het Voedingscentrum adviseert gewicht te verliezen door een gezond en volwaardig voedingspatroon in combinatie met voldoende beweging.
Wat is een dieet?
Het begrip ‘dieet’ houdt meer
in dan een dieet om gewicht verliezen. Het gaat om een voedingspatroon dat
afwijkt van gewone voeding vanwege medische redenen. Sommige voedingsmiddelen kunnen of mogen niet meer gegeten worden, of er mag minder van worden gegeten. Denk hierbij bijvoorbeeld ook aan diëten bij aandoeningen, zoals een glutenvrij dieet voor mensen met coeliakie. Op deze pagina gaan we in op diëten die als doel hebben gewicht te verliezen. Dit wordt ook wel een energiebeperkt dieet of een afvaldieet genoemd.
Hoe kun je gezond afvallen?
Het Voedingscentrum adviseert gewicht te verliezen door gezonder en minder te eten. Een goede voorbereiding en voldoende variatie in het voedingspatroon zijn daarbij erg belangrijk zodat de voeding volwaardig blijft. Ook is het belangrijk om zo
min mogelijk spiermassa te verliezen. Voldoende beweging tijdens en na het
afvallen helpt zowel bij gewichtsverlies als bij zoveel mogelijk behoud van spiermassa. Probeer daarom minstens 60
minuten per dag matig inspannend te bewegen. Tot slot gaat het erom dat je je leefstijl blijvend aanpast: niet alleen om gewicht te verliezen, maar ook om op gewicht te blijven. Om consumenten te helpen heeft het Voedingscentrum webpagina's over gezond afvallen.
Hoeveel moet je afvallen?
Hoeveel je wilt of moet afvallen is voor
iedereen anders. Het is belangrijk om een realistisch streefgewicht te kiezen
dat past bij je huidige gewicht en lengte. Een gewichtsverlies van 5-10% van je
huidige lichaamsgewicht zorgt al voor gezondheidswinst. Stel dat je nu 80 kilo
weegt, dan behaal je al gezondheidswinst door 4 tot 8 kilo af te vallen.
Hiermee komt je streefgewicht op 72 tot 76 kilo. Je streefgewicht hoeft dus
niet extreem veel lager te liggen dan je huidige lichaamsgewicht. Daarbij is
het wel belangrijk dat je dit gewichtsverlies vasthoudt op de lange termijn. Leg
je focus daarom op het bereiken én behouden van een lager gewicht met een
gezonde leefstijl en niet het per se bereiken van een gezonde BMI. Op onze
pagina over je streefgewicht kiezen kan je meer lezen.
Wat zijn de voor- en nadelen van afvaldiëten?
Er zijn veel soorten populaire
en commerciële afvaldiëten die gewichtsverlies beloven. Elk afvaldieet heeft zijn
eigen richtlijnen en achterliggende theorie. Met alle afvaldiëten kan je
gewicht verliezen wanneer de energie-inname lager is dan het energiegebruik.
Maar er zitten ook nadelen aan veel energiebeperkte diëten. Niet alle afvaldiëten leveren
je lichaam de voedingsstoffen die het nodig heeft. Wanneer je voor een langere periode niet alle noodzakelijke voedingsstoffen binnenkrijgt, kun je tekorten opbouwen. Bovendien houden mensen een afvaldieet niet lang vol, omdat het te streng, te eenzijdig of te onpraktisch is. Wanneer mensen in je directe
omgeving, bijvoorbeeld gezinsleden, wel gewone maaltijden eten of wanneer je
voor je gezin gewone maaltijden moet koken kan dat voor extra verleiding zorgen. Meestal is het gewichtsverlies ook van korte duur omdat men na het dieet weer terugvalt in oude gewoontes. Hierdoor komen mensen na het stoppen van een dieet weer terug op het oude gewicht of wegen uiteindelijk zelfs meer dan ervoor.
Bekende diëten en stromingen
Kijk voor meer informatie over specifieke diëten of
manieren om af te vallen op de onderstaande pagina’s. Hier staat omschreven wat
de methode inhoudt en wat de voor- en nadelen zijn.
Zelfhulp of persoonlijk advies
Soms is het advies om te overleggen met je huisarts of een diëtist voordat je begint met afvallen. Bijvoorbeeld bij (risico op) diabetes of hart- en vaatproblemen, een te hoge middelomtrek bij een BMI tussen de 25 en 35, een BMI van 35 of hoger of als je jonger bent dan 18 of ouder dan 70. Als het nodig is kan je huisarts je doorverwijzen voor de juiste hulp bij afvallen. Een diëtist kan je advies op maat geven wanneer je door gezondheidsproblemen je voeding aan moet passen. Persoonlijk advies vragen aan een diëtist of gewichtsconsulent over voeding, afvallen of gezonder eten kan ook als er geen gezondheidsproblemen zijn. Je hebt geen verwijzing van de huisarts nodig. Als je onze BMI-meter invult zie je of je het advies krijgt om contact op te nemen met een diëtist of je huisarts.
Is diëten gezond?
Of een dieet gezond is, hangt onder andere af van de samenstelling van het dieet, of je gezonde eetgewoontes aanleert en of het gewichtsverlies blijvend is. Mensen met overgewicht of obesitas kunnen met afvallen de kans op gezondheidsproblemen, zoals diabetes type 2 en bepaalde hart- en vaatziekten, verkleinen. Voor de meeste mensen valt
gezondheidswinst te halen door gezonder te gaan eten, of ze nu moeten afvallen of niet.
Als je bij een dieet minder dan 1.200 kcal per dag binnenkrijgt, is de kans groot dat je lichaam onvoldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. Alleen in individuele gevallen en na overleg met een diëtist kan het nodig zijn om toch een dieet met minder dan 1.200 kilocalorieën per dag te volgen. Dan is het wel belangrijk om dit aan te vullen met een multivitaminesupplement, bijvoorbeeld een supplement dat één keer de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) van alle vitamines en mineralen bevat. Voor elk energiebeperkt dieet geldt dat het voldoende
groente en fruit moet bevatten: daar zitten meer onmisbare stoffen in dan
alleen vitamines en mineralen.