Fruit

Wat is fruit?

Fruit is de verzamelnaam voor eetbare vruchten. Ze worden meestal rauw gegeten en smaken zoet of zuur. Plantkundig gezien is een vrucht het eetbare deel van de bloem of wat zich daaruit ontwikkelt na bevruchting. Sommige vruchten worden tot de groenten gerekend, zoals tomaat, paprika, avocado, aubergine en komkommer.   

Fruit staat in de Schijf van Vijf. 

Welke soorten fruit zijn er?

Er bestaan heel veel fruitsoorten. Fruit kan worden ingedeeld in families, op grond van plantkundige kenmerken. Een andere mogelijke indeling is:

Hoeveel fruit eten we in Nederland?

Gemiddeld eten we in Nederland iets meer dan 1 stuk of portie fruit per dag. De top 10 meest gegeten soorten fruit in Nederland zijn:

Gemiddeld eten we in Nederland 135 gram fruit per dag. De top 10 meest gegeten soorten fruit in Nederland zijn.

1. Appel
2. Banaan
3. Mandarijn
4. Aardbei
5. Druiven
6. Peer
7. Sinaasappel
8. Kiwi
9. Appelmoes
10. Meloen

Hoe bewaar je fruit?

Hoe kun je vers fruit het beste bewaren?

Vers fruit blijft het langst goed door:  

• het voorzichtig te behandelen en goed te verpakken. Dit voorkomt beschadigingen en uitdroging. 
• het te bewaren in de koelkast, tenzij het gaat om tropisch fruit. Het kwaliteitsverlies verloopt dan langzamer. Fruit dat niet goed rijp is, komt wel beter op smaak buiten de koelkast.  
• van oorsprong tropische vruchten buiten de koelkast te bewaren. Dat geldt bijvoorbeeld voor ananas en bananen, mango’s en papaja’s. In de koelkast krijgen deze vruchten waterige plekken in de schil en gaan ze snel rotten. 
• zachte soorten fruit, zoals aardbeien, bessen, bramen en frambozen, zijn kort houdbaar. Bewaren gaat het best in de koelkast in een papieren zak. Aardbeien, frambozen, kersen en dergelijke zijn beter houdbaar wanneer het kroontje en steeltje niet verwijderd worden. 
• verschillende soorten fruit apart van elkaar te bewaren, bijvoorbeeld door ze in een afgesloten papieren zak te doen. Appels, bananen, peren en perziken produceren veel ethyleen, dit is een stof die de rijping bevordert. Andere vruchten zijn daar gevoelig voor en kunnen er sneller door bederven.  

Hoe kun je bewerkt fruit het beste bewaren?

Voorgesneden fruit en fruitsalades zijn maar kort houdbaar. Fruitsalades moeten altijd in de koelkast bewaard worden. In gesloten verpakking in de koelkast zijn ze te bewaren tot de uiterste gebruiksdatum op de verpakking. Na openen gaat de houdbaarheid snel achteruit. Bacteriën kunnen zich dan snel vermeerderen. Geopende verpakkingen kunnen hooguit één dag bewaard worden.   

Fruit in blik of een glazen pot is zeer lang houdbaar.

Wanneer kun je fruit niet meer eten?

Fruit is een levend product. De kwaliteit is daarom steeds anders. Bij het ouder worden verliest de vrucht vocht en ziet hij er rimpelig uit. Doordat de stofwisseling blijft doorgaan gebruikt de vrucht zijn reserves op. Het fruit verandert van kleur en structuur. De kans op beschadiging wordt groter. Daardoor is het fruit extra vatbaar voor gisten, schimmels en andere micro-organismen die bederf veroorzaken. Uiteindelijk gaat de vrucht rotten en kan hij niet meer gegeten worden. 

Beschimmeld fruit kun je beter weggooien, ook als er maar één plekje zichtbaar is. Schimmel kan zich namelijk gemakkelijk verspreiden in fruit en is niet altijd zichtbaar. Beurse plekken in het fruit, door vallen of stoten, kunnen wel weggesneden worden. De rest van het fruit is dan nog eetbaar.

Hoe maak je fruit klaar?

Fruit kun je eten met of zonder schil, vers of uit de diepvries.  Was vers fruit om vuil en stof te verwijderen. 

Daarnaast is fruit geschikt om moes, puree, jam, sap of smoothies te maken. Bij het bereiden daarvan is het belangrijk eerst de schillen en de pitten te verwijderen. Er treedt wel altijd verlies op van vitamine C. Bij het maken van sap gaan ook de vezels verloren. Sappen bevatten veel suiker en weinig vezels en worden beschouwd als suikerhoudende dranken. 

Is het nodig om fruit te schillen?

Het meeste fruit hoef je niet te schillen. Er zijn wat uitzonderingen. Bekijk van welke fruitsoorten je de schil beter niet kan eten. 

Is alle fruit veilig om te eten?

Kun je ziek worden van bacteriën of virussen op fruit?

Op fruit kunnen schadelijke bacteriën of virussen voorkomen, zij kunnen een voedselinfectie veroorzaken. Het is daarom van belang fruit zorgvuldig te wassen voor gebruik onder stromend water. Ook als je fruit schilt, is het belangrijk om vooraf het fruit te wassen. Dit is niet nodig voor fruit zoals bananen, sinaasappels en mandarijnen.  

Zacht fruit, zoals frambozen, aardbeien en bosvruchten zijn gevoelig voor virussen. Virussen zoals het norovirus en hepatitis A gaan niet dood door invriezen, dus was bevroren fruit ook altijd voor gebruik.

Zitten er schadelijke stoffen in fruit?

Op en in fruit kunnen schadelijke stoffen zitten. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om verontreinigingen, zoals zware metalen die in het milieu zitten en op die manier in ons fruit terecht kunnen komen. Dat zijn er zo weinig dat ze niet schadelijk zijn voor de gezondheid. Door gevarieerd te eten voorkom je dat je te veel van een schadelijke stof binnenkrijgt. Zo is het gezondheidsrisico van mogelijk schadelijke stoffen zeer klein of verwaarloosbaar.

Zitten er bestrijdingsmiddelen op fruit?

Op en in fruit kunnen resten van bestrijdingsmiddelen achterblijven. De kans dat zo’n rest een gevaar voor de gezondheid vormt is erg klein. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleert van duizenden monsters per jaar of er niet meer resten op of in fruit zitten dan wettelijk is toegestaan. Verreweg de meeste van deze producten voldoen aan de wettelijke eisen. Het aantal overschrijdingen is gering en de overschrijdingen blijven ver onder de veiligheidsgrenzen voor de volksgezondheid. De positieve effecten van fruit wegen ruimschoots tegen deze eventuele risico’s op. Bij biologisch fruit worden minder bestrijdingsmiddelen gebruikt. De middelen die gebruikt worden zijn van natuurlijke oorsprong. Ze zijn beter voor het milieu.

Citrusvruchten, zoals sinaasappels en citroenen, zijn gevoelig voor schimmels. Daarom worden ze behandeld met schimmelwerende middelen zoals bifenyl. Daarvan kunnen nog wat resten op de schil voorkomen. Voor het maken van citroen- of sinaasappelrasp kun je het beste de vrucht eerst wassen.

Waarom is fruit gezond?

Fruit eten is goed voor de gezondheid. Het eten van groente en fruit verlaagt de kans op hartziekten en beroerte. Daarnaast hangt de consumptie van fruit samen met een lager risico op diabetes en longkanker. Er is nog te weinig bekend om het eten van bepaalde fruitsoorten te stimuleren. Verschillende soorten fruit eten is de beste manier om alle belangrijke voedingsstoffen binnen te krijgen. 

Fruit levert in verhouding tot het gewicht weinig calorieën. Fruit bevat veel water en voedingsvezels. Deze zorgen voor een vol gevoel. Het eten van fruit verzadigt meer dan het drinken van fruit.

Wat is de voedingswaarde van fruit?

Fruit levert weinig calorieën en veel vitamines, mineralen en voedingsvezels. Daarnaast bevat fruit een groot aantal bioactieve stoffen, zoals carotenoïden, lycopenen en flavonoïden. Fruit levert ook koolhydraten, voornamelijk in de vorm van suiker. Daarnaast bevat fruit fruitzuren. 

De hoeveelheden voedingsstoffen verschillen erg tussen de verschillende fruitsoorten. Ook binnen dezelfde soort kunnen verschillen bestaan. Afhankelijk van het ras, het seizoen, de bodem, de bemesting en het klimaat kunnen de hoeveelheden voedingsstoffen variëren. Er zijn geen aanwijzingen dat biologisch geteeld fruit meer voedingsstoffen bevat. 

Er zijn aanwijzingen dat sommige fruitsoorten nu minder mineralen bevatten dan vroeger. Dit verschil kan deels verklaard worden door het verschil in meetmethodes. De verschillen tussen vroeger en nu vallen vrijwel in het niet bij de verschillen in variatie tussen fruit van dezelfde soort. 

• Vitamine C zit vooral in zwarte bessen, papaja, kiwi, citrusfruit en aardbeien. Appels bevatten weinig vitamine C. Gedroogd fruit bevat geen vitamine C. Vitamine C gaat namelijk verloren bij het drogen. Gedroogd fruit bevat wel de andere voedingsstoffen uit fruit, maar ook veel suiker. 
• Kalium is belangrijk voor een normale bloeddruk. Het zit vooral in banaan, meloen, kiwi en gedroogd fruit, zoals krenten en rozijnen. In appel zit niet zo veel kalium, maar omdat we deze vrucht veel eten, is het toch een belangrijke kaliumbron.  
• Koolhydraten leveren energie. Fruit levert dit vooral in de vorm van suiker. Daarnaast bevatten sommige fruitsoorten wat zetmeel, zoals bananen. Ongeveer 5 tot 15% van het gewicht van fruit bestaat uit suiker. Er zijn uitzonderingen. Zo bevat citroen circa 2 gram suiker per 100 gram en de dadel meer dan 30 gram per 100 gram. Gedroogd fruit bevat 45 tot 75 gram suiker per 100 gram. Uitgelekt fruit op sap uit blik of glas levert weinig extra suiker. Uitgelekt fruit op siroop uit blik of glas levert over het algemeen wel extra suiker. 
• Fruit is een goede bron van voedingsvezels. Deze zijn belangrijk voor een goede darmwerking.   
• Fruit bevat een groot aantal bioactieve stoffen. In principe kan ons lichaam zonder deze stoffen, maar mogelijk spelen ze wel een rol bij de gezondheidseffecten van groente en fruit.
• De meeste fruitsoorten bevatten weinig of geen vetten. Olijven bevatten veel onverzadigd vet en kokosnoot veel verzadigd vet.

Kun je fruit vervangen door een vitaminepil?

Het eten van 200 gram fruit per dag verlaagt het risico op hartziekten en beroerte. Ook hangt het samen met een lagere kans op type 2 diabetes, darmkanker en longkanker.  

Het is nog niet helemaal duidelijk waarom fruit de kans op ziekten verkleint. Waarschijnlijk gaat het om een combinatie van stoffen. Om die reden kan een vitaminepil fruit niet vervangen. 

Kun je fruit vervangen door vruchtensappen? 

Vruchtensappen zijn suikerhoudende dranken. Suikerhoudende dranken verhogen het risico op overgewicht en diabetes type 2. Lees meer over vruchtensap.  

Kun je allergisch voor fruit zijn?

Overgevoeligheid voor fruit komt niet veel voor. Wel kunnen mensen met hooikoorts of latexallergie overgevoelig zijn voor bepaalde vruchten. Het gaat dan vooral om appel, peer, kers en abrikoos. Bij appels geeft de Santana-appel minder overgevoeligheidsreacties.

Hoeveel fruit is gezond voor baby's en peuters?

Baby’s en peuters krijgen buikpijn en diarree van te veel fructose. Fructose zit in fruit en in grote hoeveelheden in appelsap en gemengde vruchtensappen. Zoete dranken zijn sowieso onnodig om te geven aan kleine kinderen.

Wat is het voedingsadvies voor fruit?

Voor volwassenen geldt het advies om minimaal 2 porties fruit per dag te eten. Dat komt neer op 200 gram fruit of meer. Als je steeds andere fruitsoorten kiest krijg je alle voedingsstoffen uit fruit binnen die je nodig hebt. Fruit kun je beter eten dan drinken. Lees meer over welke soorten fruit(producten) wel en niet in de Schijf van Vijf staan en vul de Schijf van Vijf voor jou in voor een voedingsadvies op maat. 

Is fruit slecht voor je tanden?

Fruit en vruchtensappen bevatten zuren die het tandglazuur kunnen aantasten. Als je het aantal eet- en drinkmomenten op een dag beperkt tot maximaal 7, krijgt het tandglazuur voldoende tijd om te herstellen. 2 keer fruit per dag is daarom prima. 

Waarop moet je letten bij het etiket?

Eisen voor etikettering zijn vastgelegd in de Warenwet etikettering en de Europese wet voedselinformatie. 

Aan vers, niet-voorverpakt fruit zijn nauwelijks eisen gesteld. Alleen de naam, het land van herkomst en de productiepartij moeten worden genoemd. Op een etiket van voorverpakt (gesneden) fruit, ingeblikt en gedroogd fruit staan onder andere de ingrediënten, de houdbaarheidsdatum, de voedingswaarden en het gewicht. 

Kijk naar het online etiket voor meer uitleg over de verschillende onderdelen van het etiket. 

Welke keurmerken zijn er voor fruit?

Fruit met een keurmerk voldoet aan de voorschriften van de organisatie die het keurmerk verstrekt. Keurmerken die op fruit kunnen voorkomen zijn:

• On the way to PlanetProof
• Biologisch 
• EKO
• Fairtrade Max Havelaar  
  
• Rainforest Alliance 
• Beschermde Geografische Aanduiding
  

Hoe duurzaam is fruit?

De milieudruk van het meeste fruit is laag. De teeltfase draagt het meeste bij aan de klimaatbelasting van fruit. Fruit uit verwarmde kassen heeft een hogere broeikasgasemissie dan fruit uit de volle grond, onverwarmde kassen of plastictunnels. Als fruit per vliegtuig geïmporteerd wordt, zorgt het transport voor grotere broeikasgasemissies, maar dat gebeurt nog nauwelijks. 

Wanneer is fruit een duurzame keuze?

Veel fruit is het hele jaar door een klimaat-vriendelijke keuze, uit Nederland, maar ook van verder weg. Appels en peren kun je het hele jaar kopen uit Nederland. Stevig fruit zoals bananen, citrusfruit en druiven komen wel van verder, maar deze soorten komen in grote aantallen tegelijkertijd met de vrachtauto uit Zuid-Europa of met de boot uit tropische landen. Daardoor valt de klimaatbelasting mee.

Een handig ezelsbruggetje is dat ABCDE fruit het hele jaar door beschikbaar is met een lage klimaatscore: Appels, Bananen, Citrusfruit, Druiven, En peer.  

Als je meer rekening wilt houden met de milieu-impact, kun je kiezen voor fruit met een Topkeurmerk. Het On the way to PlanetProof-keurmerk stelt onder andere eisen aan het watergebruik tijdens de teelt. Biologische teelt houdt onder andere rekening met een goed beheer van de bodem, het type type en de hoeveelheid gewasbeschermingsmiddelen.

Je kunt aan fruit niet aflezen of het met het vliegtuig is vervoerd. Maar dit betreft slechts een klein deel van het fruitaanbod. Soms worden verse producten en luxeproducten per vliegtuig vervoerd. Voorbeelden hiervan zijn verse ananas, aardbeien, bessen, papaja en lychee. Deze producten hebben een beperkte houdbaarheid en moeten daarom zo snel mogelijk naar de winkel. Fruit als bananen en kiwi’s zijn langer houdbaar en worden meestal ingevoerd per boot.

Hoe kan ik meehelpen aan betere arbeidsomstandigheden in de fruitteelt?

In de (sub)tropen is het toezicht op de arbeidsomstandigheden niet altijd goed. Zo worden arbeiders in de bananenteelt vaak slecht betaald. Je kunt daarmee rekening houden door bij de aankoop te letten op herkomst en de Topkeurmerken Rainforest Alliance en Fairtrade.